مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
در لحظه‌های آغازین «دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل» (Recipes for Love and Murder) که یک سریال ملایم با مضمون معمای قتل است، زنی درحالی‌که یک مرغ زنده در دست دارد از خانه‌ای روستایی بیرون می‌آید، تبری را برمی‌دارد، از کادر خارج می‌شود: صدای تَق و بعد قُدقُد مرغ.
اما تنها چیزی که کُشته شده یک هندوانه است – میان‌وعده‌ای برای مرغ که به آن نوک می‌زند، درحالی‌که تانی ماریا، قهرمان زن سریال، با بازی ماریا دویل کندی، بازیگر ایرلندی، پای گوشت چرخ‌کرده شترمرغ آماده می‌کند تا به دفتر ببرد. (بله، شترمرغ.)
این سرنخی از لحن «دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل» تولید مشترک آفریقای جنوبی و اسکاتلند است که داستانش در کارو، منطقه‌ای وسیع و کم‌جمعیت در بخش جنوبی آفریقای جنوبی، یکی از زیباترین مناطق این کشور روی می‌دهد. تانی ماریا (معادل زبان آفریکانس یا آفریقایی برای خاله ماریا)، پنجاه و چند ساله و ساکن شهر خیالی عدن است، یک مکان ایده‌آل و همه‌چیزتمام که در آن مغازه قصابی به رنگ صورتی است، صندوق‌داران سوپرمارکت می‌دانند هر کس معمولاً چه چیزهایی می‌خرد و پلیس گوسفندان سرگردان را به آغل خود برمی‌گرداند.
مبنای «دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل» که بین مارس تا مه ۲۰۲۲ از ایکورن تی‌وی پخش شد، اولین کتاب از مجموعه کتاب‌های «تانی ماریا» نوشته سالی اندرو است. سریال مانند منبع اصلی خود ترکیبی از درام انسانی، مناظر دلپسند، رنگ‌های محلی و خوردنی‌های وسوسه‌انگیز را به تماشاگر ارائه می‌دهد که به‌آرامی با موضوعات جدی‌تر مانند خشونت خانگی، تبعیض نژادی و میراث آپارتاید همراه می‌شود.
اما «دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل» در خیلی جاها از کتاب‌ها فاصله می‌گیرد. شروع آن با هویت تانی ماریا است که در رمان‌ها بومی آفریقای جنوبی است، اما در اینجا، او مادری اهل آفریقای جنوبی و پدری اسکاتلندی دارد و قبل از نقل مکان به خانه‌ای در کارو که از یک خاله به ارث رسید، در اسکاتلند بزرگ شد.
کارن جینز، نویسنده متن سریال می‌گوید: «می‌دانم بعضی‌ها ناامید شدند که ما از یک بازیگر زن آفریقای جنوبی استفاده نکردیم، اما برای این که سریال وجود داشته باشد، باید برای تماشاگران بین‌المللی جذابیت ایجاد می‌کردیم.» او اضافه می‌کند بقیه بازیگران و عوامل تولید سریال کاملاً از آفریقای جنوبی هستند.
جینز که همچنین سرپرست نویسندگان شرکت تولید بوث ورلد پیکچرز در کیپ تاون است، می‌گوید او و رئیس شرکت، تیری کاسوتو، برای اقتباس به دنبال کتاب‌های آفریقای جنوبی بودند که با رمان‌های اندرو روبرو شدند. او می‌گوید: «این قصه‌ها عناصر جالب زیادی دارد. غذا، چشم‌انداز کارو، شهری که یک نمونه کوچک اجتماعی است.»
جنبه متمایز برای کریستیان اولواخن که شش اپیزود از ۱۰ اپیزود «دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل» را کارگردانی کرد (جینز بقیه اپیزود‌ها را کارگردانی کرد)، «ایده یک شهر کوچک بود که مردم از گذشته خود فرار می‌کنند. آن‌ها از جاهای دیگر آمده‌اند و جامعه‌ای رنگارنگ تشکیل داده‌اند که در آن اسرار نهفته است.»
اولواخن می‌گوید کارو یک مقصد گردشگری در آفریقای جنوبی است. «من می‌خواستم تماشاگر را با یک زیبایی کارت‌پستالی و تقریباً پاستل جذب کنم تا همه‌کس و همه‌چیز خوشمزه به نظر برسد، اما زیر آن چیزی تیره و خطرناک باشد. این سریال دیدار “کشتن” با “شکلات” است.»
ماریا دویل کندی که با سریال‌هایی چون «غریبه» و «دانتون ابی» شناخته می‌شود می‌گوید وقتی اولین بار متن سریال را خواند، آن‌قدر آن را دوست داشت که شوهرش را راضی کرد «درحالی‌که مواد غذایی را در اجاق می‌گذاشتم، سبزی‌ها را خرد می‌کردم و سعی می‌کردم یک آشپز فوق‌العاده به نظر برسم» از او فیلم بگیرد و بعد آن تصاویر را به‌عنوان بخشی از نوار تست بازیگری خود برای سازندگان سریال فرستاد.
بازیگر ۵۸ ساله متولد دوبلین که خواننده معروفی هم هست، ادامه می‌دهد: «متن‌های خشن زیادی به دست من می‌رسد، با کلی قاتل‌های زنجیره‌ای و روش‌های متعدد که زنان را سر به نیست می‌کنند؛ آن‌قدر که دیگر عصبانی می‌شوم، اما این متن لطیف و گرم بود، با چیدمان خیلی خنده‌دار و حتی کمدی و البته همراه با تاریکی. متن پیش‌پاافتاده‌ای نبود. درواقع، مثل یک جواهر کوچک در دریایی از مزخرفات بود.»
دویل متن هر ۱۰ اپیزود سریال را در اوج همه‌گیری کرونا درحالی‌که در خانه خود در دوبلین در قرنطینه بود، با اشتیاق کامل خواند. او می‌گوید: «تانی ماریا در کتاب‌ها بومی آفریقای جنوبی است، اما برای این کار تصمیم گرفتند او را اسکاتلندی کنند، چون فکر کردند داستان کمی بازتر می‌شود و نشان دادن آن به بقیه دنیا ساده‌تر می‌شود.»
در شروع «دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل» متوجه می‌شویم ماریا نویسنده ستون آشپزی روزنامه محلی است، نشریه‌ای که کارکنان آن شامل یک سردبیر سازگار، هتی (جنیفر استین) و یک خبرنگار جوان بلندپرواز، جسی (کایلی فیشر) می‌شود. وقتی روزنامه مجبور می‌شود ستون دستور پخت خود را به ستون توصیه تغییر دهد، ماریا داوطلب می‌شود مسئولیت نوشتن آن را به عهده بگیرد و دستورهای پخت خود را در پاسخ‌هایی که به خوانندگان می‌دهد، بگنجاند. اولین نامه‌ای که به دست او می‌رسد از طرف مارتین برگر (تیناری فان وایک لوتس)، زنی است که شوهرش او را آزار می‌دهد. با این که مارتین با استفاده از دستور پخت ماریا یک کاری بره خوشمزه برای شوهرش درست می‌کند، اما چیزی نمی‌گذرد که به قتل می‌رسد.
از اینجا، کایا مایر (تونی خوروخه)، رئیس پلیس خوش‌تیپ و کم‌حرف وارد داستان می‌شود. مایر هم یک غریبه است، مردی سیاه‌پوست از ژوهانسبورگ که برای کار به منطقه‌ای آمده است که جمعیت آن عمدتاً سفیدپوست یا دورگه (یک طبقه‌بندی نژادی در دوران آپارتاید برای مردمی با میراث ترکیبی که یک هویت متمایز است و همچنان به‌طور گسترده در آفریقای جنوبی به کار میرود.) هستند.
به گفته خوروخه، استفاده از مردی سیاه‌پوست در موقعیت یک فرد صاحب‌اختیار، راهی است که سریال برای نشان دادن تنش‌های نژادی که همچنان در آفریقای جنوبی محسوس است، به کار می‌برد، بدون این که بیش‌ازحد درمورد آن توضیح دهد. او می‌گوید: «واقعیت چیزی که افراد گروه‌های مختلف در آفریقای جنوبی با آن مواجه هستند، این است که ما هنوز عناصر تفکیک نژادی و محرومیت را تجربه می‌کنیم.»
صریح‌ترین بیان نابرابری‌ها و تعصبات نژادی در سریال از شخصیت جسی می‌آید که دورگه است و در روزنامه از زندگی کارگران خانگی و بی‌عدالتی‌های کار در مزارع می‌نویسد، درحالی‌که از روی وظیفه مراسم کلیسای محلی و گردهمایی‌های اجتماعی را نیز پوشش می‌دهد. وقتی به نظر می‌رسد بین جسی با رخارت (آرنو خریف)، یک پلیس سفیدپوست، رابطه‌ای عاشقانه به‌آرامی در حال شکل‌گیری است، خواهر نوجوان جسی با نگرانی تعصبات نژادی شهر کوچک را به یاد او می‌آورد. (بخشی از سریال در شهر واقعی پرینس آلبرت در کارو تصویربرداری شد.)
کایلی فیشر بازیگر نقش جسی که در اولین روز قرنطینه در سال ۲۰۲۰، مدرک خود را در رشته نمایش دریافت کرد، می‌گوید: «من این نکته را دوست داشتم که جسی یک شخصیت دورگه توانمند، اهل مطالعه و باهوش است. به اعتقاد من این سریال آینه‌ای مقابل آفریقای جنوبی می‌گیرد – این که ما چقدر ما تغییر کرده‌ایم یا نکرده‌ایم. به همان اندازه که به‌واسطه ظرفیت‌های فردی خود تلاش می‌کنیم، نمی‌توانیم وجود این مشکلات را نادیده بگیریم، اما سریال نشان می‌دهد مشکلات انسانی، فارغ از نژاد است.»
درحالی‌که ممکن است «دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل» در ابتدا سریال‌هایی مانند «قتل، او نوشت» را تداعی کند، در جاهای اریب پیش میرود و گاهی لحن تیره‌تری دارد.
دویل می‌گوید: «کارن (جینز) که کتاب را اقتباس کرد، زنی گرم و باهوش است و می‌خواست داستانی را تعریف کند که شما بتوانید با مادر و فرزندانتان تماشا کنید. این سریال درمورد جامعه است، اما کارن در عین حال نمی‌خواست چیزهایی را طور دیگر نشان دهد یا از آن‌ها دوری کند. او به من گفت در آفریقای جنوبی از هر پنج زن یک نفر خشونت خانگی را تجربه می‌کند و برای او مهم بود این مسئله را به‌عنوان بخشی از زندگی بیان کند.»
او ادامه می‌دهد: «این نکته‌ای بود که بیش از همه برای من جذابیت داشت. گرم و دوست‌داشتنی است، اما بعضی وقت‌ها که سریال‌های راحت و دنجی را پیدا می‌کنم که احساس می‌کنم می‌توانم با مادرم آن‌ها را ببینم، زود خسته می‌شوم. می‌توانم همه‌چیز را پیش‌بینی می‌کنم. درواقع می‌توانم حدس بزنم داستان به کجا میرود، اما “دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل” دنده را عوض می‌کند – لطافت و کمدی دارد و به این شهر زیبا با منظره‌ای باورنکردنی نگاه می‌کند که پر از آدم‌های عجیب و غریب است. روابط این آدم‌ها تاریکی زیادی دارد. من به تجربه متوجه شده‌ام شهرهای کوچک این ویژگی را دارند. مردم به‌شدت از هم حمایت می‌کنند و به غریبه‌ها بی‌اعتماد هستند.»
جسی و ماریا شروع به تحقیق درمورد قتل مارتین می‌کنند. قابل پیش‌بینی است این کار باعث دلخوری کایا، رئیس پلیس می‌شود (که به‌‌تدریج، ناخواسته به ماریا گرایش پیدا می‌کند). وقتی جنازه دومین قربانی قتل پیدا می‌شود – لارنس، یک باغبان سیاه‌پوست – زنان به همراه هتی، سردبیر روزنامه، پاشنه‌های کفش خود را بیشتر ور می‌کشند. آن‌ها به دیدن مادر لارنس، گریس (لی دورو) که یک کارگر خانگی است می‌روند که می‌گوید پسرش در شب قتل مارتین چیزی را دید.
دورو می‌گوید: «در متن در توصیف شخصیت گریس از کلمه “گراویتاس” استفاده شد که بیانگر وقار و محترم بودن است و این کلمه‌ای نیست که معمولاً برای یک کارگر خانگی به کار رود. داستان او برای هر مادری قابل درک است، عشقی که پدر و مادرها به فرزند خود دارند.»
جنیفر استین، بازیگر نقش هتی می‌گوید آشکار کردن روابط بین افراد از نژادها و طبقات مختلف زندگی «مملو از ظرافت و حقیقت است. این زنان از خیلی جهات با هم تفاوت دارند، اما یک پیوند خواهری بین آن‌ها شکل گرفته است.»
با وجود قتل‌ها و ته‌رنگ تعصبات نژادی، سریال از طریق شخصیت آرام و مستحکم ماریا، با توصیه‌های همدلانه و عملی – و دستورهای پخت – در پاسخ به نامه‌هایی که به دستش می‌رسد، لحن گرم و طنزآمیز خود را حفظ می‌کند. (نویسندگان نامه رو به دوربین حرف می‌زنند و مشکلات خود را همان‌طور که ما زندگی‌شان را می‌بینیم توصیف می‌کنند.)
آرنو خریف، بازیگر نقش رخارت می‌گوید ترکیب شخصیت‌ها و روابط ظریف در این شهر کوچک «شاید آفریقای جنوبی را نشان دهد که خیلی از مردم قبلاً آن را واقعاً ندیده بودند. این یک کشور آفریقایی، در حال کشمکش نیست. غیرمعمول، سرگرم‌کننده و جذاب است.»
دویل می‌گوید این نکته را خیلی دوست دارد که «ماریا از طریق غذا به همه‌چیز نزدیک می‌شود». او اضافه می‌کند: «غذا برای او نقش یک زبان را دارد – راهی برای برقراری ارتباط با دیگران و شیوه‌ای برای کند کردن زمان تا افکار و احساسات خود را پردازش کند. او میز آشپزخانه مارتین را لیس می‌زند، به سبد خرید او فکر می‌کند. انگار راه خانم مارپل و جولیا چایلد با هم یکی شده است.»
اولواخن اشاره می‌کند تا دلتان بخواهد کارآگاه‌های آماتور داستانی پیدا می‌شود، «اما این که قدرت فوق‌العاده یک فرد از غذا بیاید، خیلی جذاب است.»
دویل به‌اندازه شخصیتی که در سریال بازی می‌کند، خیلی اهل غذا نیست – او می‌گوید: «من بیشتر اهل غذاهای راحت هستم و شوهرم (کیران کندی، موسیقیدان) کمی تجربی‌تر است.»
بااین‌حال، غذاهایی که تانی ماریا در سریال می‌پزد، کار خود دویل بود. او می‌گوید: «من واقعاً باید یاد می‌گرفتم همه آن چیزها را خودم بپزم، البته به‌جز یک کیک شکلاتی. خیلی اهل کیک پختن نیستم و برای سریال فقط آن را تزئین کردم. مجبور شدم با شربت سیب و عسل، دونات درست کنم. حدود ۴۰ بار این کار را انجام دادم و هرگز، هیچ‌وقت، یکی دیگر از آن‌ها را نمی‌خورم!»
دویل که تاکنون ۱۰ آلبوم استودیویی ضبط کرده است، برای «دستورالعمل‌هایی برای عشق و قتل» آهنگ نخواند، اما اولواخن از بین کارهای او دو آهنگ را در سریال استفاده کرد، ازجمله «آواز بخوان» که شعر آن نوشته دویل و کندی است و دویل آن را با دوستشان، دیمین رایس خواند.
دویل می‌گوید: «برای من واقعاً جالب است. من روی صفحه ترانه‌ای نمی‌خوانم، اما صدای من هست. در پس‌زمینه، این لایه دیگری از شخصیت ماریا است و رنگ بیشتری به کار او اضافه می‌کند.»
منبع: نیویورک تایمز، نیویورک پست
