مجله نماوا، نیما بهدادی مهر
اغلب نقش‌های کمدی که در ذهن مخاطبان ماندگار شده‌اند وجهی کاریکاتوری و فانتزی داشته‌اند. این کاریکاتوری و فانتزی بودن چه در لحن و کلام و چه در بازی بدنی و اکت‌ها سبب رویکردی فانتزی و نسبتا کاریکاتوری شده و بسیاری از نقش‌ها را در پیله‌ای از سطحی‌نگری و راحت‌الوصول بودن قرار داده است. در این میان آن نقش‌هایی که ماندگار شده‌اند و به فهرست منتخب بسیاری از منتقدان و مردم سینمادوست راه یافته‌اند از فانتزی شدن دوری کرده‌اند. شخصیت عباس درخشش در فیلم اجاره‌نشین‌ها به کارگردانی داریوش مهرجویی و با بازی ماندگار عزت‌الله انتظامی از جمله چنین نقش‌هایی است که وجهه‌ای رئال دارند و برای مخاطبان آشنا به نظر می‌رسند.
عباس درخشش یکی از مهم‌ترین بدمن‌های سینمای کمدی ایران است. از همان جنس افرادی است که در وقت معین ذات فرصت‌طلب خود را رو می‌کنند. چنین شخصی با هر تلنگری به این سو و آن سو می‌رود. زمانی به تلنگر رفیق معاملات ملکی هوس کلاهبرداری و بالاکشیدن خانه به سرش می‌زند و در وقت دیگر با تلنگر مادر صفات مردانه‌اش رو می‌آید. زمانی در جبهه موافقان بازسازی خانه است و در وقت دیگر مخالف نونوار شدن خانه است.
سیگنال‌های چنین شخصی روی واژه منفعت و فرصت‌طلبی تنظیم شده و جهت موج رفتارش از یک خط سیر ثابت تبعیت نمی‌کند. آیا از منظر روان شناختی او را باید دمدمی مزاج دانست؟ به‌ظاهر چنین است، اما در اصل او تنها یک نمایش دهنده قهار و حرفه‌ای از تیپ انسان فرصت‌طلب است که سمت و سوی باد را می‌سنجد و خود را در همان مسیر قرار می‌دهد. اما نکته مهم این است که این هم مسیری با جهت باد انتخاب ارادی او نیست بلکه صرفاً او یک فرد تاثیرپذیر در نظر می‌آید که تاثیرات منفی رفیق معاملات ملکی او و اثربخشی مثبت مادرش جهت‌دهنده رفتار اوست.
به ظاهر او اراده مستقلی برای تصمیم‌گیری ندارد گرچه نمایشی از یک مرد سخت و محکم را می‌دهد. بازی در نقش چنین شخصیتی با این تغییرات متعدد رفتاری و حسی آن هم برای بازیگری غیرکمیک یک دستاورد درخشان است و عزت‌الله انتظامی به زیبایی در قالب این نقش جا افتاده است.
سیمایی چند وجهی
انتظامی در دل نقش عباس سوپرگوشت سیمایی چندوجهی از یک مرد را می‌بیند که در عین داشتن صفات مثبتی چون احترام به مادر یا خوش برخوردی با اوس مهدی و کارگرانش (شامی که به آنها می‌دهد)، سویه‌های منفی چون مکاری و فرصت‌طلبی هم دارد. او به‌عنوان یک مباشر مالی و با داشتن یک سوپرگوشت دو دهنه بیش از اندازه روحیه دلالی پیدا کرده و تحت تأثیر رفیق معاملات ملکی خود است و همین سبب می‌شود تا سیاست تفرقه‌افکنی مشاور املاک را با ساده‌انگاری‌های خود و همراهی که نشان می‌دهد به نتیجه‌ای مخرب چون ویرانی ساختمان برساند.
انتظامی در این نقش از تارهای صوتی مردانه و حجیمی برای صحنه‌های درگیری با همسایه‌ها استفاده می‌کند. چنانکه وقتی اوس مهدی به درِ منزل او می‌آید تا دستمزد روز خود را مطالبه کند با آن شیوه ایستادن مردانه بر چارچوب در و فریادی رو به طبقات بالا می‌گوید: «پاشین جل و پلاستون رو جمع کنید برین بیرون، ما دیگه مستاجر لازم نداریم».
انتظامی در نقش عباس آقا توانست تا شمایلی خاکستری را از تیپ مباشر مالی فرصت‌طلب خانواده رام دامدار ارائه دهد. شمایلی که در عین دارا بودن وجوه منفی چون قلدری، بی‌منطقی و لجبازی، از مادرش بسیار حرف شنوی دارد و با یک تلنگر مهرانگیز از او با برادرش آشتی می‌کند یا پس از غائله‌ای که ایجاد و به ترک منزل از سوی اوس مهدی و کارگرانش منجر می‌شود به دنبال کارگران می‌رود و با بازگرداندنشان به خانه به آنها شامی مفصل می‌دهد. عباس آقا سوپرگوشت بخشندگی و فرصت‌طلبی‌های دلالانه را توأمان دارد و بازی ستودنی انتظامی در رعایت مرزهای حسی این نقش، آن را به فهرست نقش‌های ماندگار تاریخ سینمای ایران اضافه کرده است.
تماشای آنلاین فیلم اجاره‌نشین‌ها در نماوا
