مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
سریال کروموزوم ۲۱ (Chromosome 21) از یک صحنه جرم شروع می‌شود، جایی که یک کارگر میانسال کارخانه با شلیک گلوله به قفسه سینه‌اش کشته شده است. تنها فرد دیگری که در محل حادثه حضور دارد مرد جوان ۲۶ ساله‌ای مبتلا به سندرم داون به نام توماس «تومی» روئیس (سباستین سولورسا) است. همه شواهد نشان می‌دهد تومی به قربانی شلیک کرده است. لباس‌های او خونی است و روی دست‌هایش آثار باروت دیده می‌شود.
ماریانا انریکس (والنتینا مور)، کمیسر دایره قتل اداره پلیس شیلی به‌عنوان مأمور تحقیق اصلی پرونده و همکار او، برونو دوران (ماریو هورتون) خیلی باور ندارد یک فرد سندروم داون قادر به انجام چنین اقدام خشونت‌آمیزی باشد، بخصوص که اطرافیان و آشنایان تومی او را جوانی آرام و مهربان توصیف می‌کنند.
گیرمو «بکام» روئیس (گاستون سالگادو)، برادر تومی سابقه کیفری دارد و بیشتر به نظر می‌رسد او مرتکب قتل شده است. پرسش این است چرا گیرمو برادرش را که ازقضا خیلی هم او را دوست دارد در صحنه جرم تنها گذاشت تا مسئولیت همه‌چیز بر گردن او بیفتد؟ در همان حال که ماریانا به تحقیقات ادامه می‌دهد، خود را درگیر شبکه‌ای از دروغ و فساد می‌بیند که بسیار فراتر از آن چیزی است که تصورش را می‌کرد.
درام جنایی شیلیایی «کروموزوم ۲۱» که اولین بار اکتبر ۲۰۲۲ در کانال ۱۳ شیلی به نمایش درآمد و در فوریه ۲۰۲۳ از نتفلیکس پخش شد، جنبه‌های دوست‌داشتنی زیادی دارد. سریال با سطحی از صداقت و احترام و متمایز با آنچه مرسوم است به موضوعات حساس می‌پردازد و از کلیشه‌های آزاردهنده می‌پرهیزد.
«کروموزوم ۲۱» قلمرو حساس سندرم داون را به‌طور ماهرانه‌ای بررسی می‌کند و به چالش‌ها و پیچیدگی‌های پیش روی افراد مبتلا به این بیماری نزدیک می‌شود. بخصوص تصویری که از تومی ترسیم می‌شود کاملاً متفاوت با چیزی است که در کارهای مشابه دیده‌ایم. درواقع، او نه با ناتوانی‌اش، بلکه با هوش، دلسوزی و تاب‌آوری تزلزل‌ناپذیر خود تعریف می‌شود.
در اینجا، سندرم داون تومی تنها به‌عنوان یکی از جنبه‌های شخصیت او نشان داده می‌شود. او در عین حال یک برادر، دوستِ پسر و دوست مهربان است. امکان ندارد تماشاگر با این مرد جوان که ظاهراً بی آن که تقصیری داشته باشد در یک موقعیت وحشتناک گیر افتاده است، همذات‌پنداری نکند. سریال در عین حال درمورد نحوه برخورد جامعه با افراد ناتوان در یادگیری وقتی قانون را نقض می‌کنند، پرسش‌های مهمی طرح می‌کند.
با ادامه کار، مدتی را با کریستینا (پیا اوروتیا)، دوست دختر تومی می‌گذرانیم، زنی جوان که او نیز به سندرم داون مبتلاست، اما برخلاف تومی خانواده ثروتمندی دارد که تمام تلاش خود را می‌کنند تا این دو را از هم دور نگه دارند. مقایسه نحوه برخورد مجریان قانون با تومی و سوفیا، مادر کریستینا (کلودیا دی جیرولامو) که با او مانند یک کودک رفتار می‌کند، قانع‌کننده است.
درحالی‌که دادستان‌ها می‌کوشند با این استدلال که تونی به لحاظ ذهنی کاملاً بر اعمال خود کنترل دارد، او را به‌عنوان یک فرد بالغ پای میز محاکمه بکشند، سوفیا همه‌جا حتی در خصوصی‌ترین موارد مانند پیشگیری از بارداری و سلامت جنسی، به‌جای کریستینا تصمیم می‌گیرد.
والنتینا مور در نقش ماریانا فوق‌العاده ظاهر می‌شود و نقش‌آفرینی او بار سریال را به دوش می‌کشد. ماریانا به‌قدری به حرفه‌اش متعهد است که مرتکب اشتباه می‌شود و دختر کوچکش را با خود به محل کار می‌برد و متعاقباً حضانت او را از دست می‌دهد. او در سراسر داستان با پیامدهای این مسئله دست و پنجه نرم می‌کند و هم‌زمان به‌سختی می‌کوشد به حقیقت آنچه در شب قتل اتفاق افتاد پی ببرد، حتی در شرایطی که همه اطرافیانش از او می‌خواهند اجازه دهد تومی به زندان برود.
«کروموزوم ۲۱» ورای شخصیت‌های مجاب‌کننده و خط داستانی جذابش، تماشاگران را با تصاویر خیره‌کننده خود مجذوب می‌کند. سریال با یک بار سنگین از واقع‌گرایی تصویربرداری شده است که بدون هیچ ایرادی، زیبایی و هم‌زمان زنندگی منظره شهری در شیلی را به تصویر می‌کشد. تصویربرداری به‌ویژه در صحنه جرم قابل توجه است، جایی که نماهای خیره‌کننده با لحظه‌های احساسی در هم آمیخته می‌شود و یک تجربه تصویری مسحورکننده خلق می‌کند.
«کروموزوم ۲۱» یک سریال خیلی خوب است – یک معمای مرکزی جذاب، شخصیت‌های قانع‌کننده و پایانی راضی‌کننده دارد. دسیسه واقعی بعد از چند اپیزود فاش می‌شود و سریال رفته‌رفته و به‌تدریج یک حال و هوای هیجان‌انگیز‌تر و جالب‌‌تر به خود می‌گیرد. شاید ضرب‌آهنگ در لحظه‌هایی کند شود، اما سریال قطعاً ارزش دیدن را دارد.
درمجموع «کروموزوم ۲۱» برای علاقه‌مندان تریلرهای جنایی و کسانی که به دنبال کشف پیچیدگی‌های ماهیت انسانی هستند، کاملاً تماشایی است. این یک سریال جالب و قابل تأمل است که مدت‌ها پس از پخش تیتراژ پایانی در ذهن شما باقی می‌ماند.
روایتی از سندرم داون، فقر و نبود فرصت‌ها
سفر «کروموزوم ۲۱» هفت سال پیش آغاز شد. ماتیاس بنابلس، خالق، تهیه‌کننده اجرایی، کارگردان و همچنین یکی از چهار نویسنده سریال می‌گوید: «ایده داستان در سال ۲۰۱۶ مطرح شد، اما سه سال طول کشید تا ما منابع مالی کافی را برای تولید پروژه به دست آوریم. کانال ۱۳ شیلی و دو شرکت فیلم اند میکر و وایلد شیپ کانتنت حاضر به همکاری شدند و ما توانستیم کار را شروع کنیم. در ادامه درمورد پخش سریال از نتفلیکس به توافق رسیدیم.»
«کروموزوم ۲۱» حاصل تمایل سازندگان خود به روایت داستانی بود که در آن افراد سندرم داون شخصیت‌های اصلی و نه ثانویه باشند. بنابلس توضیح می‌دهد: «خود من سؤال‌های زیادی درمورد این افراد داشتم و در کنار آن می‌خواستم از فقر، نابرابری و نبود فرصت‌ها در شیلی و درکل منطقه خودمان بگویم. این دو مضمون در شخصیتی مبتلا به سندرم داون که در یک محیط فقیر به دنیا آمد، جایی که در آن جرم و جنایت عادی است و خود او درگیر یک جنایت می‌شود، متحد شدند.»
او می‌گوید: «ما تحقیقات زیادی انجام دادیم که خیلی به من کمک کرد. از سازمان‌هایی که در این حوزه کار می‌کنند بازدید کردیم و به دیدن خانواده‌های افراد سندرم داون رفتیم. سعی کردیم واقعیت‌ها و شخصیت‌های مختلف را به تصویر بکشیم: شخصیت تومی استقلال عمل دارد، کریستینا هم همین‌طور، اما در چارچوبی که مادرش برای او تعیین کرده است.»
سریال ساختار یک داستان پلیسی با تمام عناصر کلاسیک آن را دارد: یک جنایت، یک معما که باید حل شود، تعدادی سر نخ که معما را زنده نگه می‌دارد و همچنان بیننده را مجذوب خود می‌کند. در این مسیر مجموعه پرسش‌ها و تأملاتی درمورد وضعیت افراد مبتلا به سندرم داون در برابر عدالت، خودمختاری آن‌ها، مادری، تمایلات جنسی و موضوعات دیگر طرح می‌شود.
بنابلس می‌گوید: «هدف این بود که در ابتدا تماشاگر را با یک ریتم تند جذب کنیم و در ادامه بدون این که متوجه شود، ذهن او را به سمت تأمل درمورد بقیه موضوعات ببریم.»
ازآنجاکه «کروموزوم ۲۱» برای پخش از دو پلتفرم، کانال ۱۳ شیلی و نتفلیکس در نظر گرفته شده بود، ضرورت داشت سبک روایی، ضرب‌آهنگ و زیبایی‌شناسی سریال مطابق با بالاترین استانداردها باشد.
بنابلس توضیح می‌دهد: «از این نظر حمایت کانال ۱۳ خیلی مهم بود. مدیران شبکه متوجه بودند پروژه باید مسیری متفاوت با کارهای قبلی را برود. ما می‌خواستیم یک سریال با کیفیت بالا بسازیم که برای تماشاگران همیشگی شبکه جذاب باشد. ما باور داشتیم این مسئله شدنی است و درنهایت ثابت شد موفق بودیم.»
حالا با موفقیت جهانی «کروموزوم ۲۱» بخصوص در کشورهای آمریکای لاتین این انتظار ایجاد شده است که در آینده شاهد کارهای تلویزیونی بیشتری از سمت شیلی باشیم.
بنابلس می‌گوید: «شیلی داستان‌های خوبی روایت می‌کند که در آن مضامین محتمل، عمیق و حاد ترکیب شده است. من اعتقاد دارم هنر سینما و تلویزیون برای طرح پرسش است. ضمن این که فکر می‌کنم رسیدن به مخاطب انبوه یک نکته مهم است. تولیدات سینمایی یا تلویزیونی عمیق و تند و تیز نباید فقط برای مخاطبان خاص باشند. با آثار متفکرانه و در عین حال سرگرم‌کننده می‌توان به مخاطب انبوه دست پیدا کرد. فکر می‌کنم این نکته جالبی است که این روزها در شیلی اتفاق می‌افتد. ما خیلی خوشحالیم “کروموزوم ۲۱” در این مسیر قرار گرفت و در دنیا مخاطبان گسترده و متنوع پیدا کرد.»
یک تجربه رؤیایی
نقش تومی در سریال را سباستین سولورسا، بازیگر ۴۰ ساله شیلیایی بازی می‌کند که خودش مبتلا به سندرم داون است. او بیش از ۱۵ سال است در دنیای بازیگری حضور دارد و پیش از «کروموزوم ۲۱» در ۹ نمایش و یک فیلم کوتاه بازی کرده بود.
سولورسا به پیشنهاد ماتیاس بنابلس، کارگردان سریال برای نقش تومی انتخاب شد، اما ازآنجاکه تهیه‌کنندگان پروژه باید از توانایی او مطمئن می‌شدند، مجبور شد همه مراحل تست بازیگری را پشت سر بگذارد.
روند به خاطر سپردن دیالوگ‌ها همچنین نوع حرکت شخصیت او در سریال یک چالش بزرگ بود. سولورسا می‌گوید: «ازآنجاکه من خواندن بلد نیستم، کارگردان با یک هدفون با من در ارتباط بود و دیالوگ‌ها را یادآوری می‌کرد. علاوه بر این پدرم همیشه با تلفن همراهش تمرینات من را ضبط می‌کرد تا بعداً بتوانم دیالوگ‌ها را مرور کنم و بیانم بهتر شود. من همیشه دیالوگ‌ها را کم‌کم با کمک پدر و مادرم، همکارانم و تیم تولید یاد می‌گیرم.»
او ادامه می‌دهد: «برای یادگرفتن متن خیلی مشکل نداشتم، اما روند تصویربرداری سخت بود، چون علاوه بر این که در بحبوحه همه‌گیری کرونا بودیم، تصویربرداری ساعت‌ها و در مکان‌های مختلف ادامه داشت. در مواردی در یک روز ۱۲ ساعت سر صحنه بودیم.»
سولورسا بازی در نقش تومی را رؤیایی توصیف می‌کند و می‌گوید: «برای من تجربه بسیار خوبی بود. شخصیت من در سریال خجالتی است، اما من این‌طوری نیستم. من دوستان زیادی دارم؛ بنابراین بازی در نقش تونی یک چالش بود.»
بزرگسالانی با مشکلات، داستان‌ها و شخصیت‌های مختلف
برای والنتینا مور، بازیگر نقش ماریانا انریکس، کمیسر دایره قتل اداره پلیس شیلی، توسعه این شخصیت بسیار جالب و در عین حال یک چالش بزرگ بود.
او در توصیف این شخصیت می‌گوید: «ماریانا یک زن بسیار حرفه‌ای و پیگیر است که پرونده‌های خود را با وسواس دنبال می‌کند. او سخت‌گیر و درون‌نگر و در عین حال خوش‌قلب است. حساسیت او باعث می‌شود جنبه‌های مختلف این پرونده خاص را در نظر بگیرد و این چیزی است که سریال را به حرکت درمی‌آورد.»
کشف خصوصیات و نکات مربوط به ماریانا مثلاً نوع راه رفتن او یا نحوه لباس پوشیدنش، درحالی‌که از یک‌سو راهی سفری درونی می‌شود و از سوی دیگر باید جزئی از یک تلاش گروهی باشد، روند توسعه این شخصیت را برای مور جذاب کرد.
او توضیح می‌دهد: «باید به‌طور هم‌زمان به جنبه‌های ظاهری این شخصیت از نوع آرایش گرفته تا مدل مو و همین‌طور ویژگی‌های درونی او توجه می‌کردم. او یک زن مصمم است که زیاد نمی‌خندد؛ خیلی اجتماعی نیست و احساسات بسیار پیچیده‌ای دارد.»
بازیگر ۳۸ ساله شیلیایی در سینما با کارگردانان معروفی مانند والریا سارمینتو و رائول روئیس کار کرده و در این کشور در چند سریال تلویزیونی مهم نیز بازی کرده است. علاوه بر این او خارج از شیلی در شهرهایی مانند لندن، پاریس و نیویورک تحصیل و کار کرده و به‌نوعی استعدادهای خود را از مرزهای ملی فراتر برده است.
مور با «کروموزوم ۲۱» با سریالی به عرصه داخلی برگشته است که در آن تصویری متفاوت از افراد مبتلا به سندروم داون ترسیم شده است.
او می‌گوید: «می‌دانم پرداختن به این موضوعات چقدر اهمیت دارد، چون معمولاً در حوزه تصویر خیلی شاهد چنین داستان‌هایی نیستیم. ما در این سریال از موضع عادی به سوژه نزدیک می‌شویم. با شخصیت‌های سندروم داون مثل یک کودک رفتار نمی‌کنیم، از بالا به پایین به آن‌ها نگاه نمی‌کنیم، صرفاً تمرکز می‌کنیم. آن‌ها بزرگسالانی با مشکلات مختلف و داستان‌ها و شخصیت‌های مختلف هستند.»
مور ادامه می‌دهد: «سوژه‌های اصلی سریال یک گروه انسان هستند که تفاوت‌های خود را دارند و از جایی بسیار مهم می‌آیند، اما قرار نبود با افراد مبتلا به سندروم داون مثل یک بچه رفتار کنیم یا تصویری لطیف از آن‌ها نشان دهیم. در این مورد متن خیلی مهم بود، چون مسیر مخالف را می‌رود و بدون این که در ورطه افراط بیفتد برای آن‌ها با تمام مشکلاتی که در زندگی روزمره دارند ارزش قائل می‌شود.»
منبع: ردی استدی کات، پرودو، کانال ۱۳
تماشای سریال کروموزوم ۲۱ در نماوا
