مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
در سال ۲۰۱۸، محققان دانشگاه نیوکاسل عینک‌های کوچک سه‌بعدی به آخوندک وصل کردند تا درک کنند این حشره دنیا را چگونه می‌بیند. آخوندک تنها حشره‌ای است که مشخص شده دید استریو دارد، و تیم تحقیق با توجه به مغز بسیار کوچک آخوندک در تلاش بود بفهمد بینایی این موجود چطور با ما متفاوت است.
«زندگی رنگی دیوید اتنبرو» (Attenborough’s Life in Colour)، سریال مستند جدید نتفلیکس، یک قدم جلوتر می‌رود و به‌طور مفصل بررسی می‌کند که حیوانات مختلف، چگونه جهانی را که در آن زندگی می‌کنند، درک می‌کنند و چگونه رنگ، نه‌تنها در جفت‌گیری، بلکه در بزرگ کردن بچه‌های آن‌ها، پنهان شدن از شکارچیان، و حتی حفظ قلمرو نقش مهمی دارد.
سریال سه اپیزودی «زندگی رنگی» ضیافتی از شگفتی‌های طبیعت است، اما هیچ اشاره‌ای به تداوم بحران آب و هوایی یا خسارت جبران‌ناپذیری ندارد که بشر به زیستگاه موجودات فیلمبرداری‌شده وارد کرده است. تلگراف به نقل از سر دیوید اتنبرو نوشت: «من فکر می‌کنم بسیاری از مردم این تصور را دارند که ما تمام وقت خود را صرف گفتن این حرف می‌کنیم که “وای، وای، وای، ما با چه فاجعه‌ای روبرو هستیم”، که کاملاً درست است، اما این مجموعه درباره همان چیزی است که می‌گوید، یعنی رنگ، و این که بتوان از آن به وجد آمد.»
این سریال مستند به ما نشان می‌دهد که قلمرو حیوانات چگونه از رنگ برای پنهان کردن، گیج کردن و احتیاط استفاده می‌کند. ما با استفاده از دوربین‌ها و فناوری‌های تصویربرداری جدید، که به گفته اتنبرو، به‌طور ویژه برای این مجموعه ساخته شدند، چیزی فراتر از طیف مرئی خود را می‌بینیم. دکتر درل کمپ از دانشگاه مکواری، که در حال مطالعه روی پروانه‌های آبی است، با اشاره به این که چشمان ما برای دیدن، توانایی کمی دارد، توضیح می‌دهد: «ما انسان‌ها از این نظر بدشانس هستیم. ما یک‌چهارم درخشندگی دنیای طبیعی را از دست داده‌ایم.»
اتنبرو مثل همیشه پرشور و مشتاق است، و سریال «زندگی رنگی» به‌اندازه سایر ویژه‌برنامه‌های طبیعت تولیدشده در بی‌بی‌سی که در این اوقاتِ سخت نقش یک پتوی گرم را داشته‌اند، آموزنده و ازنظر بصری خوشایند است.
اپیزود سوم ما را با محققانی آشنا می‌کند که در تلاش هستند از اسرار حشرات ریز (کوچک به‌اندازه ناخن انگشت)، پرندگانی که پوشش خود را عوض می‌کنند، و حتی برخی از قورباغه‌های بسیار انحصارطلب، پرده بردارند. ما همچنین می‌بینیم عکاسان طبیعت و دوربین‌های جدیدتر، چگونه در این کار بسیار سخت به آن‌ها کمک می‌کنند.
«زندگی رنگی» به برخی از پرسش‌های همیشگی نیز مانند این که چرا گورخر، راه‌راه‌های سیاه و سفید دارد، یا چرا طاووس، از پرهای رنگارنگ خود استفاده می‌کند، پاسخ می‌دهد.
از دیگر بخش‌های بسیار جذاب سریال می‌توان به مرغ‌های بهشتی باشکوه، خرچنگ‌های فیدلر و میگوهای طاووسی اشاره کرد. از تماشای مسابقات کشتی و فیلم‌ها خسته شده‌اید؟ پس بامزه‌ترین جنگ بین قورباغه‌ها و مارمولک‌ها می‌آید تا شما را نجات بدهد. این لحظات خنده‌دار مطمئناً کمک فوری می‌کند.
اگر سریال «زندگی رنگی» اشتیاق شما به یادگیری را فرو ننشاند، کتاب «زندگی رنگی: حیوانات چگونه دنیا را می‌بینند» نوشته پروفسور مارتین استیونس از دانشگاه اکستر انگلستان را هم بخوانید، که یکی از مشاوران علمی این سریال بود. این‌ها همه با ملایمت به ما یادآوری می‌کند، «از آنچه باید بدانیم، چقدر کم می‌دانیم.»
منبع: The Hindu
چگونه دیوید اتنبرو به صدای منطق طبیعت تبدیل شد
کمتر چیزی در این دنیا به‌اندازه دیدن یک مستند طبیعت با صدای آرام و ثابت دیوید اتنبرو، آرامش‌بخش است. مجری، کارگردان و فعال پیشکسوت حوزه حیات وحش، حتی به‌عنوان یک راوی مرموز، چنان حضور همه‌گیری پیدا کرده است که تماشای هر مستند طبیعت بدون او، حسی غریب برای تماشاگر دارد. درواقع، در آوریل امسال صدای اتنبرو تکیه‌گاه دو تولید جداگانه بود: مستند «سالی که زمین تغییر کرد» اپل تی‌وی پلاس (۱۶ آوریل) و «زندگی رنگی دیوید اتنبرو» نتفلیکس (۲۲ آوریل). در هر دو، اتنبرو ۹۴ ساله، ثابت می‌کند که چرا به چهره اصلی دنیای طبیعی تبدیل شده است. او به یک اندازه بر شگفتی‌ها و هشدارهای طبیعت تأکید می‌کند.
«زندگی رنگی» بیشتر بر ویژگی‌های حیات وحش در مقایسه با جایگاه آن در جهان تمرکز دارد. اتنبرو با حضور گاه‌به‌گاه خود مقابل دوربین، سریال را روایت می‌کند و بینندگان را از طریق سه اپیزود خیره‌کننده که تصاویر آن با دوربین‌های مخصوص ثبت شده است، راهنمایی می‌کند. «زندگی رنگی» برای همه کسانی است که به امید مبهوت شدن از شکوه، به تماشای مستندهای طبیعت می‌نشینند. مجموعه به‌اندازه سوژه‌های حیوانی خود، زنده و پرشور است، و تماشاگر به‌راحتی می‌تواند لحن شگفت‌زده‌ی صدای بی‌چون و چرای اتنبرو را درحالی‌که توضیح می‌دهد دقیقاً به تماشای چه چیزی نشسته‌ایم، تشخیص بدهد.
در مقابل، «سالی که زمین تغییر کرد» در مورد نقش نژاد بشر در جهان طبیعی، صریح‌تر است. این مستند به کارگردانی تام برد، با نشان دادن راه‌های رشد و نمو جهان طبیعی، هم‌زمان با کاهش ناگهانی سرعت فعالیت انسان، نگاهی منحصربه‌فرد به قرنطینه ناشی از همه‌گیری کرونا در سال گذشته دارد. مستند ۴۸ دقیقه‌ای «سالی که زمین تغییر کرد» با بررسی مکان‌های مختلف در یک ماه، دو ماه، شش ماه، و یک سال قرنطینه انسان، تصویری قانع‌کننده از میزان خسارت روزانه انسان‌ها ارائه می‌دهد، و این که اگر رفتار ما برای همزیستی مسالمت‌آمیز در کنار قلمرو حیوانات تنظیم شود، تا چه حد به احیای سیاره در معرض خطر زمین کمک خواهد شد.
تام برد و تصویربرداران مختلف او نشان می‌دهند لاک‌پشت‌ها برای اولین بار در دهه‌های گذشته به ساحل دسترسی کامل دارند، پنگوئن‌ها در کسری از زمان و بدون در نظر گرفتن تعدد جمعیت انسانی، پیش جوجه‌های خود برمی‌گردند، و یک پارک وحش لوکسِ غیرفعال تبدیل به یک مکان تغذیه مناسب برای یک پلنگ شده است که حالا می‌تواند عادت‌های شکار در شب خود را کنار بگذارد. بسیار جالب توجه و البته دلگیرکننده است که درک کنیم انسان‌ها هر روز با محیط اطراف خود چقدر بد برخورد می‌کنند، و چقدر می‌توانند برای همه موجودات دیگری که در این سیاره زندگی می‌کنند، ویرانگر باشند. اتنبرو «سالی که زمین تغییر کرد» را تهیه نکرد، اما تیم پشت این مستند با انتخاب او به‌عنوان راوی، دقیقاً می‌دانست چه کاری انجام می‌دهد.
در طول سال‌ها، اتنبرو و پروژه‌هایی که او برای مشارکت انتخاب کرده است، با هشدار فزاینده درمورد انحطاط ناشی از اقدامات بشر، شگفتی خود را نسبت به طبیعت بیان کرده‌اند. این مسئله به‌ویژه در «سیاره زمین ۲» (۲۰۱۶)، دنباله سریال مستندِ پیشرو «سیاره زمین» غیرقابل اجتناب است. (اتنبرو نریشن هر دو مجموعه را نوشت و اجرا كرد.)
وقتی «سیاره زمین ۲» اپیزود ویژه «شهرها» را اضافه کرد، نه‌تنها توانایی خارق‌العاده تیم تولید را در ثبت زندگی در گوشه گوشه جهان نشان داد، بلکه عزم راسخ آن‌ها را برای درک بینندگان خود از فاجعه‌بار بودن تغییرات آب و هوایی، و این که همین حالا هم چقدر آسیب زده است، به نمایش گذاشت. «شهرها» در یک سکانس بسیار وحشتناک نشان می‌دهد وقتی انسان‌ها در سواحل لاک‌پشت‌ها ازدحام می‌کنند و در کنار آن‌ها بزرگراه می‌سازند، چقدر می‌تواند برای این موجودات وحشتناک باشد، و دسته‌ای محکوم به مرگ از نوزادان را در جاده‌ای شلوغ نشان می‌دهد. در پایان آن اپیزود و به همین ترتیب سریال، اتنبرو یک نتیجه‌گیری صریح می‌کند. او تأكید می‌کند: «پتانسیل دیدن رشد حیوانات در شهرهای ما در سراسر جهان، قابل دستیابی است. اکنون بیش از نیمی از ما در محیط‌های شهری زندگی می‌کنیم. این که ما برای دیگران نیز خانه درست کنیم، به خود ما بستگی دارد.»
اتنبرو در سال ۲۰۲۰ با فیلمی که حضورش در آن بیش از صدای روی تصویر است، صریح‌تر درباره این مسئله صحبت کرد. اتنبرو پس از دهه‌ها مشاهده تمام گوشه و کنار زمین، برای نتفلیکس مستند «زندگی روی سیاره ما» را به‌عنوان «بیانیه شاهد» تهیه کرد. او فیلم را با چرنوبیل و در میان بقایای دنیایی ویران‌شده توسط انسان آغاز می‌کند. اتنبرو مستقیماً رو به دوربین و به ما تماشاگرانِ مات و مبهوت می‌گوید: «جهان طبیعی در حال کمرنگ شدن است. اطراف من شواهد را همه جا می‌بینید. این اتفاق در دوران زندگی من افتاد: من آن را با چشمان خود دیدم.» در اینجا، اتنبرو جهان‌بینی و مأموریت خود را در یک جمله مختصر خلاصه می‌کند که شامل تمام پروژه‌های اخیر او است: «این داستانِ چگونگی بزرگ‌ترین اشتباه ما است – و این که اگر الان اقدام کنیم، هنوز هم می‌توانیم آن را درست کنیم.»
اتنبرو سال‌ها از عمرش را برای رسیدن به این نتیجه گذراند و خود را به‌عنوان یک چهره صاحب‌نظر و بی‌همتا در مورد مهم‌ترین مسئله تغییر آب و هوا مطرح کرد. در بحثی که اغلب اوقات در انکار جنون‌آمیز واقعیت‌ها گم می‌شود، او خود را به‌عنوان صدایِ قابل اعتماد و دست‌یافتنیِ منطق ترسیم کرده است. بسیاری از مردم ممکن است با برنامه‌ای با حضور اتنبرو سازگار شوند، فقط به این دلیل که صدای ملایم او راحتی و تضمین کیفیت را فراهم می‌کند. و حتی اگر آن‌ها به دنبال درس‌هایی درباره ارزش‌های حفاظت محیط زیست نباشند، اتنبرو با صبر، جاذبه و تخصص غیرقابل انکار، راهی برای ارائه این درس‌ها پیدا کرده که نادیده گرفتن او را غیرممکن می‌کند.
منبع: ورایتی
تماشای این سریال در نماوا
