مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
روی پشت‌بام خانه‌ای در یک محله فقیرنشین در سائوپائولو، پسری جوان با تلفن همراه خود در حال ضبط فیلمی از اجرای یک دختر خواننده است. دوربین موبایل کوچک‌ترین جزئیات صحنه را از دست نمی‌دهد – بدن، پیچ و تاب خوردن. تا این که ناگهان چیزی غیر قابل پیش‌بینی وارد قاب تصویر می‌شود. در آلونک کناری، زنی یک مرد را آتش می‌زند و او زنده‌زنده می‌سوزد. این تصویر ضبط‌شده خشونت‌آمیز از اینترنت سر درمی‌آورد و البته وایرال می‌شود. مرد مقتول یک پلیس بود.
سریال برزیلی و شش اپیزودی «حکم» (Verdict) که آوریل ۲۰۲۲ در آمازون پرایم ویدیو منتشر شد، با این اتفاق هولناک کار خود را شروع می‌کند تا در ادامه به مسائل فوری فعلی بپردازد. نواقص سیستم قضایی، جرائم سازمان‌یافته و فساد در کشور نهادینه شده‌اند، اما این مجموعه تلویزیونی بر معضلات اجتماعی مانند تبعیض جنسی، نژادپرستی، همجنس‌گراهراسی و کودک‌بازی نیز تمرکز دارد.
مالو میراندا، رئیس بخش تولید محتوای برزیلی آمازون استودیوز می‌گوید: «این داستانی است که از کلان تا خرد به شیوه‌ای بسیار زنانه صحبت می‌کند.»
پائولا کنودسن، خالق و سرپرست نویسندگان سریال است. آنایی برنری آرژانتینی و مارینا ملیانجه برزیلی «حکم» را کارگردانی کردند و نقش الوئیزا، شخصیت اصلی را کامیلا مورگادو بازیگر برزیلی به عهده دارد.
الوئیزا که یک وکیل جنایی است اعتقاد دارد هر کس، صرف نظر از شدت جرم، حق دفاع دارد. او در دنیای حقوقی به‌عنوان یک حرفه‌ای بی‌امان و سرسخت شناخته می‌شود. الوئیزا به خانواده‌ای با چهارصد سال تاریخ تعلق دارد و دختر یکی از روسای سابق دادگاه عالی فدرال برزیل است.
او و همسرش، پدرو (فرناندو آلوس پینتو) که یک دادستان عمومی است، پسری سیاه‌پوست را به فرزندی پذیرفتند – هوگو نوجوان (ویکتور هوگو مارتینز)، یک پسر دوست‌داشتنی و علاقه‌مند به ویولن است و استعداد او نشان می‌دهد در مسیر درستی قرار دارد.
زندگی الوئیزا به ظاهر حسادت‌انگیز است، اما واقعیت این نیست. مادر او به جرم قتل پدرش از چند دهه پیش زندانی است. وضعیت سلامتی مادرش روزبه‌روز بدتر می‌شود و نیاز فوری به جراحی دارد. از سوی دیگر، وضعیت خانواده با رؤیاهای تکراری الوئیزا – این که خود را در کودکی در یک استخر می‌بیند – پیچیده می‌شود.
راه او به‌سرعت با دو نفر دیگر تلاقی می‌کند – مویرا (الوئیزا ژرژه) یک وکیل مدافع که موکل اصلی او شوهر خودش، زکا (هوی ریکاردو جیاس) است. زکا رئیس یک باند خلاف‌کار است که دوران محکومیت خود را می‌گذراند و در زندان به حکومت خود ادامه می‌دهد.
زکا به مویرا می‌گوید کاری کند الوئیزا دفاع از جینورا (لنا هوک)، زنی کارگر که افسر پلیس را در صحنه اول به قتل رساند، به عهده بگیرد. این اتفاق می‌افتد و در شرایطی که الوئیزا با همه تلاش‌های خود نمی‌تواند امکان انتقال مادرش از زندان به بیمارستان برای انجام عمل جراحی را فراهم کند، زکا از طریق مویرا با او دیدار می‌کند و می‌گوید این کار از او ساخته است، اما یک شرط دارد…
برنری می‌گوید: «شخصیت‌های “حکم” عمق زیادی دارند. سریال فقط یک تریلر قانونی نیست. آدم‌ها فقط بد یا خوب نیستند. کسانی مانند جینورا هستند که مرتکب یک جنایت شدند، اما ادعا می‌کنند از خودشان دفاع کردند یا قهرمان داستان که زنی قوی و آرمان‌گرا است، اما با یک ضربه روحی عمیق از دوران کودکی دست و پنجه نرم می‌کند.»
به گفته ملیانجه، قدرت سریال در سه زن است – الوئیزا، مویرا و جینورا. کارگردان می‌گوید: «و این در حالی است که تریلرها تقریباً همیشه با دنیای مردانه شناخته می‌شوند.»
مورگادو که در سریال «صبح‌به‌خیر، ورونیکا» (۲۰۲۰) نیز نقش یک شخصیت پرشور را بازی کرد (جانِچه، همسر یک قاتل زنجیره‌ای با بازی ادواردو مسکوویس) با اشاره به این که نقش‌های عجیب و غریب را دوست دارد، می‌گوید: «ما فکر می‌کنیم الوئیزا یک قهرمان است، او تمام مشخصات را دارد، اما وقتی نگاه می‌کند، خودش از این که چگونه به‌ناچار مرزها را زیر پا می‌گذارد، شگفت‌زده می‌شود.»
ژرژه معتقد است خیلی از مردم با مویرا همذات‌پنداری می‌کنند. او می‌گوید: «خود من فوراً عاشق او شدم، چون یک مانی نیست، همیشه با خودش مخالفت می‌کند. سریال از بلندپروازی و گذر در فضاهای قدرت حرف می‌زند، اما شکنندگی این شخصیت را هم نشان می‌دهد. بعضی وقت‌ها او حتی ساده‌لوح به نظر می‌رسد. برای من، مویرا زنی است که همه‌چیز را تا آخرین پیامدها پیش می‌برد: عشق، خانواده، رؤیاها.»
به گفته او، رسیدن به عمق این شخصیت برای پرهیز از «کلیشه زن یک خلاف‌کار» دشوار بود. ژرژه برای این که آمادگی بازی در نقش مویرا را بازی کند با تعدادی از همسران زندانیان از نزدیک دیدار کرد. او می‌گوید: «می‌توانستم با خیلی از آن‌ها همدردی کنم، چون بین حفظ ازدواج خود یا این که قید آن را بزنند گیر افتاده‌اند.»
مورگادو نیز به‌نوبه خود مجبور شد وارد دنیای «حقوقی» شود. او می‌گوید: «این مسئله خیلی من را نگران کرد. به‌عنوان مثل وکیل‌ها و دادستان‌ها وقتی در دادگاه هستند حال و هوای نمایشی خود را دارند، اما حرف‌ها خیلی متفاوت است. حفظ کردن متن سخت بود. آن‌قدر زیاد بود که بعد از چند ساعت از خودم پرسیدم اصلاً چه معنایی دارد.»
هوک در نقش جینورا بیشتر لحظه‌های سریال را در زندان می‌گذراند، اما اولین سکانس که داستان را با صدای بلند شروع می‌کند، آخرین سکانسی بود که او بازی کرد. هوک می‌گوید: «تصویربرداری به این روش فوق‌العاده انجام شد. با توجه به این که قبلاً کل مسیر شخصیت جینورا را پوشش داده بودم، راحت‌تر می‌توانستم به لحظه تنش بزرگ برسم. درواقع، در تمام صحنه‌ها جینورا در گوشه‌ای زندانی است و همیشه در موقعیت‌های بسیار پرتنش به سر می‌برد.»
نکته قابل توجه درباره «حکم» این است که اگرچه داستان در انجمن‌ها، زندان‌ها، شرکت‌های حقوقی، محله‌های فقیرنشین و محله‌های اعیان‌نشین سائوپائولو اتفاق می‌افتد، اما کل سریال در مونته ویدئو در اروگوئه تصویربرداری شد. این راه‌حلی بود که گروه پیدا کرد تا در اوج همه‌گیری کمی امنیت عوامل تولید را بیشتر کند، اما چالشی جدید برای ملیانجه و برنری به همراه داشت.
ملیانجه می‌گوید: «ما علاوه بر بازآفرینی همه لوکیشن‌ها بر مبنای مکان‌های واقعی در سائوپائولو، نگران بازتولید تمام حرکت‌ها، پروتکل‌ها و رویه‌های قضایی برزیل بودیم. این دنیایی است که آن را خیلی کم می‌بینیم. ما سریال‌های آمریکایی و فیلم‌های دادگاهی زیادی می‌بینیم، اما خیلی از مردم نمی‌دانند این اتفاق در برزیل چگونه می‌افتد. فضاها، قوانین و شیوه‌ها یکسان نیستند.»
برنری در تکمیل صحبت‌های او می‌گوید تجربه مقایسه این روند با آنچه در آرژانتین اتفاق می‌افتد، جالب بود: «پائولا کنودسن، خالق سریال خیلی بیشتر از هر دو ما درمورد سیستم قضایی و کیفری برزیل تحقیق کرد. متوجه شدم نواقص این سیستم در برزیل خیلی شبیه کشور من است؛ بنابراین فکر می‌کنم “حکم” سریالی است که در نقاط مختلف جهان از آن استقبال می‌شود – این مضامین جهانی هستند.»
«حکم» بین اکتبر ۲۰۲۰ و مارس ۲۰۲۱ تصویربرداری شد. به خاطر همه‌گیری، کل مرحله پیش‌تولید سریال شامل انتخاب بازیگران، تمرینات و غیره از راه دور انجام شد.
مورگادو می‌گوید: «من هفته‌ای دو بار کارگردان‌ها را می‌دیدم تا درمورد صحنه‌ها صحبت کنیم و این کار همیشه از راه دور انجام می‌شد. بعدازاین که در اتاق یک هتل قرنطینه شدیم، شروع به دیدن هم کردیم که به‌نوعی باعث اضطراب من شد، چون چیز جدیدی بود و باید خودم را با آن وفق می‌دادم.»
بخش فنی نیز همین وضعیت را داشت، چه‌بسا بیشتر، چرا که سریال چند لوکیشن داشت. زندان زنان که جینورا در آن زندانی است، یک بازداشتگاه غیرفعال در مرکز مونته ویدئو است که در دوران دیکتاتوری در اروگوئه (۱۹۸۵-۱۹۷۳) محل نگه‌داری زندانیان سیاسی بود.
در انتقال هر فصل، تصاویری پانوراما از سائوپائولو، پایتخت برزیل به کار رفته است. ملیانجه می‌گوید استفاده از تکنولوژی برای نشان دادن تصویر درست از سائوپائولو ضروری بود.
کارگردان توضیح می‌دهد: «ما در تمام فضای داخلی ماشین‌ها از یک صفحه‌نمایش ۱۸۰ درجه‌ای با تصاویر سائوپائولو استفاده کردیم که واقع‌گرایی زیادی به سریال بخشید. ضمن این که برای سانتانوپلیس، محل زندگی جینورا ترکیبی با فضای واقعی در اروگوئه به وجود آوردیم و همچنین از کروماکی استفاده کردیم.»
هرچند «حکم» یک سریال داستانی است، اما به قول هوک پر از شخصیت‌هایی است که «همیشه در خیابان یا اتوبوس می‌بینیم.» سریال آمازون پرایم ویدیو از میان کهن‌الگوهای سیستم قضایی برزیل (و فیلم‌ها و سریال‌های این ژانر) عبور می‌کند: یک وکیل مدافع با بارهای سنگین، اما یک حس قوی عدالت (الوئیزا)؛ کارگری از محله‌ای فقیر که متهم به قتل یک پلیس است (جینورا) و…
بازیگران برای ایفای این نقش‌ها و نقش‌های دیگر به تحقیق درمورد سیستم جنایی در برزیل و البته نقص‌های آشکار آن پرداختند. مورگادو می‌گوید: «وقتی خودم را برای سریال آماده کردم، خیلی نگران این مسئله بودم. سیستمی است که ما هر روز با آن زندگی می‌کنیم و بیشتر بر تنبیه تمرکز دارد تا بهبودی. ما عدالت ترمیمی نداریم. از ۱۰ زندانی در برزیل، هفت نفر سیاه‌پوست هستند. زندان‌ها درب و داغون هستند. زندانی‌ها آزار می‌بینند.»
آلوس پینتو، زندان‌های برزیل را «دوره‌های تحصیلات تکمیلی جنایت» توصیف می‌کند: «یک نفر دستگیر می‌شود. نمی‌دانم، شاید به خاطر ماهیگیری در مکان نامناسب و به زندان می‌افتد. وقتی بیرون می‌آید یک راهزن شده است.»
کسی که در کل سریال این تجربه دست اول را دارد جینورا است که در یک ندامتگاه زنان در انتظار محاکمه است و باید با واقعیت خشن داخل زندان روبرو شود – صحنه‌هایی که به گفته هوک آماده شدن برای بازی در آن کار خیلی سختی بود.
او می‌گوید: «هرقدر هم که به لحاظ نظری آماده شویم، انگار برای هیچ‌چیز آماده نشده‌ایم. سر صحنه یک عنصر غافلگیری وجود دارد که کلیدی است و در “حکم” این اتفاق برای من زیاد افتاد. در طول تصویربرداری کمک زیادی داشتم. جینورا به‌تنهایی به این سفر می‌رود و تنهایی او چیزی است که بیشتر زنان سیاه‌پوست آن را تجربه می‌کنند، بنابراین برای من او یک کهن‌الگو است – اولین زن است، زن بزرگ، نه کمتر. او بدبخت نیست، بلکه به او ظلم شده است. من نمی‌خواهم او بدبخت به نظر برسد. می‌خواهم به او عظمت و منزلتی را بدهم که لیاقتش را دارد.»
روایت تکرارشونده دیگر سریال به زکا و مویرا اشاره می‌کند. به گفته ریکاردو جیاس و ژرژه، این رابطه فقط کلیشه داستان جنایی نیست، بلکه در دنیای واقعی نیز وجود دارد.
ژرژه می‌گوید: «درواقع این که یک وکیل یا وکیل عمومی از شریک زندگی خود دفاع کند، رایج‌تر از چیزی است که ما فکر می‌کنیم. تصور می‌کردم شاید منع قانونی داشته باشد، اما ندارد. در دنیای جنایت‌های سازمان‌یافته چیزی طبیعی است؛ بنابراین آنچه من را نگران می‌کرد، ارائه تصویری صادقانه از رابطه زکا و مویرا بود که نشان دهد آن‌ها زوجی مانند بقیه هستند.»
«حکم» جسورانه ارتباط این زن و شوهر را به‌عنوان یک گروه دونفری پویا، نه‌فقط در کسب و کار، بلکه در عشق و مراقبت به نمایش می‌گذارد – آن‌ها دو دختر دارند. ریکاردو جیاس می‌گوید: «وقتی از عشق بین آن‌ها حرف می‌زنیم، مردم شک می‌کنند: “آه، همدیگر یکدیگر را دوست دارند، اما دنبال قدرت هستند” و بله، زکا و مویرا همدیگر را دوست دارند و دنبال قدرت هستند! که به‌طور کلی برای انسان یک خواسته طبیعی است.»
سریال تنها رابطه عاطفی مستلزم آمد و شد سیستم قضایی را به نمایش نمی‌گذارد. آن‌طور که آلوس پینتو می‌گوید، الوئیزا و شوهر دادستانش نیز خود را «بین دفاع و حمله» می‌بینند. «ما با وکلای زیادی صحبت کردیم و متوجه شدیم زوج این سریال واقعاً نامعمول هستند. این تصور را ایجاد می‌کند که زوج الوئیزا و پدرو خیلی درست از کار درنمی‌آیند که این‌طور نیست.»
آلوس پینتو ادامه می‌دهد: «آن‌ها در سریال رنگ و بوی جالبی دارند چون با بخش پوسیده سیستم برزیل درگیر هستند. این دو شخصیت نمی‌توانند آدم‌های عادی باشند که همین تماشای آن‌ها را خیلی جالب‌تر می‌کند.»
به گفته مورگادو، امکان ندارد شکاف‌های سیستم قضایی برزیل را دید و به کل ساختار اجتماعی که آن را ایجاد کرده است، فکر نکرد: «تا وقتی در برزیل شاهد این میزان نابرابری اجتماعی هستیم، سیستم بسیار بد را همچنان خواهیم داشت. به‌عنوان یک شهروند از خودم می‌پرسم: چطور می‌توانیم پیشرفت کنیم، چطور از این وضعیت خارج شویم؟ این سؤالی است که ما به‌عنوان یک جامعه باید بپرسیم، این که با علم به زندگی در چنین سیستمی، چگونه می‌توان روی حقوق بشر کار کرد؟»
منبع: Jornal Estado de Minas، Omelete
