مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
تیلدا سوئینتن به لیدو بازگشته است، این بار با «دختر ابدی» (The Eternal Daughter) به کارگردانی جوانا هاگ که یکی از فیلم‌های بخش مسابقه بین‌الملل هفتاد و نهمین جشنواره فیلم ونیز است.
این داستان ارواح قصه یک دختر میانسال (که فیلمساز است) و مادر مسن او (هر دو با بازی سوئینتن) را دنبال می‌کند که وقتی به خانه قبلی خود در ولز برمی‌گردند باید با اسراری روبرو شوند که مدت‌ها مدفون بود، خانه‌ای که زمانی یک عمارت بزرگ بود و حالا به هتلی تقریباً خالی تبدیل شده است.
به گزارش ددلاین، این پروژه که مخفیانه در ولز و در دوران قرنطینه فیلمبرداری شد، پس از دو فیلم اخیر «سوغات»، بار دیگر سوئینتن و هاگ را که دوستان قدیمی هستند در کنار هم قرار داد. سوئینتن روز سه‌شنبه پیش از اولین نمایش جهانی «دختر ابدی» در ونیز گفت این که در فیلم در دو نقش بازی کند، از قبل برنامه‌ریزی نشده نبود. بلکه نتیجه گفت‌وگوهای بعد از ساخت دو فیلم «سوغات» (۲۰۱۹) و «سوغات: قسمت دوم» (۲۰۲۱) بود که در آن نقش مادر دختر واقعی‌اش آنر سوئینتن برن را بازی کرد. شخصیت‌های مادر و دختر در «دختر ابدی» نیز مانند آن دو فیلم رزالیند و جولی نام دارند.
سوئینتن گفت: «وقتی “سوغات” را کار می‌کردیم متوجه شدم رابطه مادران هم‌سن و سال من و دختران هم‌سن دختر من چقدر متفاوت است. برای ما خیلی جالب بود و درمورد رزالیند بزرگ‌تر و جولی بزرگ‌تر حرف زدیم. همیشه در این فکر بودیم که من نقش جولی را بازی کنم و درباره یک بازیگر مسن‌تر که نقش مادر را بازی کند صحبت می‌کردیم – به‌نوعی این تمایل خیلی عجیب غلبه کرد. حالا می‌بینیم که نتیجه آن رویکرد، فیلم را به چیزی کاملاً متفاوت تبدیل کرده است.»
هاگ درباره جنبه‌های تکنیکی «دختر ابدی» گفت: «سادگی آنچه عرضه شده است، پیچیدگی نحوه ساخت فیلم را نشان نمی‌دهد و با توجه به این که فیلم‌های من ماهیت بداهه‌وار دارند، این که چطور می‌توانستم این کار را با فیلمی انجام دهم که دوست من در آن نقش دو نفر را بازی می‌کند، چالش‌برانگیز بود.» درنهایت، سوئینتن در نقش رزالیند مسن‌تر و هاگ، پشت دوربین در نقش جولی با هم حرف می‌زنند تا صحنه شکل بگیرد و بعد سوئینتن نقش جولی را بازی می‌کرد.
سوئینتن اشاره کرد با هر دو شخصیت همذات‌پنداری می‌کرد. او درباره هاگ گفت: «ما ۵۰ سال است که با هم درباره مادرانمان صحبت می‌کنیم… ساختن این فیلم اذعان به این مسئله بود که گفت‌وگو می‌تواند ادامه یابد.»
سوئینتن همچنین «دختر ابدی» را با نوعی مکعب روبیک مقایسه کرد. «در ابتدا همه‌چیز در فضا غوطه‌ور است و می‌دانستیم برای مدتی بی‌معنی به نظر می‌رسد. نمی‌خواستیم موضوع فیلم خیلی زود معنا پیدا کند و مانند یک مکعب روبیک نمی‌خواستیم همه رنگ‌های یک سمت را زود در کنار هم قرار دهیم، بلکه فقط روی آن کار کنیم و اعتماد داشته باشیم که در آخرین لحظه الگو شکل می‌گیرد… این یک کار خارق‌العاده برای یک فیلمساز است که اعصابش داشته باشد و خیلی زود دست خود را رو نکند.»
«دختر ابدی» تولید المنت پیکچرز («سوگلی») است. مارتین اسکورسیزی مانند «سوغات» تهیه‌کننده اجرایی فیلم بود. ای ۲۴ حق پخش جهانی را در اختیار دارد.
رابطه بی‌ثبات یک هنرمند با خلاقیت خودش
جسیکا کیانگ منتقد فیلم ورایتی درباره «دختر ابدی» نوشت: «فیلم جدید جوانا هاگ به همان اندازه دو فیلم «سوغات» او درمورد رابطه بی‌ثبات و متغیر یک هنرمند با خلاقیت خودش است – و کلنجار او با اصول اخلاقی انتخاب داستان‌هایی که لزوماً به او تعلق ندارند؛ بنابراین انتخاب سوئینتن، دوست و همکار قدیمی‌اش که قبلاً نقش رزالیند، مادر جولی را در مقابل دختر خودش، آنر سوئینتن برن در فیلم‌های “سوغات” بازی کرد، در نقش مادر و دختر این فیلم، حرکتی منطقی است هرچند کمی سرگیجه‌آور است.»
کیانگ در بخش دیگری از نقد خود اشاره کرد: «اگر هاگ فیلمش را به‌عنوان یک درام صاف و ساده عرضه می‌کرد، تصمیمی زیرکانه و شاید حتی کوبنده بود، اما با توجه به ارجاعات آشکار به فیلم‌های ترسناک و فیلم‌های با موضوع خانه تسخیرشده در سرتاسر کار – زوایای کج و استفاده از موسیقی برای سازهای زهی، کوبه‌ای و چلستا اثر بلا بارتوک که در موسیقی متن فیلم “درخشش” نیز به کار رفت؛ یک نمای اسپلیت دیوپتر که مستقیماً از “بی‌گناهان” جک کلیتون گرفته شد و موارد دیگر – فیلم انتظاراتی در تماشاگر ایجاد می‌کند که علاقه خاصی به برآورده کردن آن‌ها ندارد و به‌زودی احساس کنیم بی‌مورد در انتظار افشای چیزی هستیم که از همان ابتدا می‌دانستیم. انتخاب سوئینتن برای دو نقش که طبق انتظار در هر دو نقش عالی است، مطمئناً کلید «دختر ابدی» است، اما این که آیا فیلم را آزاد می‌کند یا آن را بیشتر قفل می‌کند، جای بحث دارد.»
منتقد ورایتی در پایان نوشت: «پس از فیلم‌های بسیار پرشور و راضی‌کننده “سوغات” می‌شود گفت ای‌کاش “دختر ابدی” نیز به همان اندازه صداقت و انرژی را با هم تطبیق می‌داد. در عوض این داستان کوچک، معمای پیوند مادر و دختری را بدون آن که نزدیک‌تر شود تا آن را حل کند، بررسی می‌کند و وقتی مه می‌رود، شبیه هتلی است که تسخیر کرده بود، شیک اما خالی.»
در همین حال، پیتر بردشاو منتقد فیلم گاردین به «دختر ابدی» چهار ستاره داد و از آن به‌عنوان «فیلمی شخصی» یاد کرد که به نظر می‌رسد از همان دنیای فیلم‌های «سوغات» قبلی او یا فیلمی خیلی شبیه به آن آمده است.
بردشاو نوشت: «این یک داستان ارواح است که هدفش چیزی غیر از ترساندن شماست، فیلمی درباره معمای زندگی پدران و مادران ما، وجود ناشناخته آن‌ها قبل از تولد ما و درواقع بعد از تولد ما؛ این احساس که پدران و مادران ما هم‌زمان به‌اندازه یک جفت دمپایی قدیمی و در عین حال یک معمای ابوالهول آشنا هستند و معنای زندگی و مرگ ما را در خود نگه می‌دارند؛ و شاید درنهایت تنها راه شکستن کد و حل مشکل این باشد که به مادر یا پدر خود تبدیل شویم تا احساسات درونی آن‌ها را حس کنیم، هرچند حتی در آن حالت هم هرگز مطمئن نخواهیم بود.»
منتقد فیلم گاردین، «دختر ابدی» را یک فیلم کوچک مملو از «صمیمیت و عطوفت» توصیف و به‌عنوان نمونه به صحنه‌ای از فیلم اشاره کرد که مادر وقتی به سمت میز رستوران می‌رود تلوتلو می‌خورد و دختر فوراً نگران می‌شود که نکند او به زمین بیفتد و یک ثانیه بعد باید آن نگرانی محسوس را به چیزی بامزه و دلگرم‌کننده تبدیل کند. بردشاو در پایان نوشت: «”دختر ابدی” برای جوانا هاگ یک لحظه جدی و ملایم از خودافشایی است.»
از سوی دیگر، لسلی فلپرین منتقد فیلم هالیوود ریپورتر، «دختر ابدی» را سومین فصل از داستان «سوغات» توصیف کرد، فصلی که پس از اتفاقات فیلم دوم در دهه ۱۹۸۰ به امروز آمده است، هرچند به عقیده او جوانا هاگ با تغییر مسیر، این بار استعاره‌های قصه‌های ترسناک را با یک هسته احساسی تلفیق کرده است.
فلپرین نوشت: «درحالی‌که ممکن است شخصیت‌ها آشنا باشند، این سبک، نشانگر یک تغییر جهت هنری قابل توجه برای هاگ است که شاید هواداران پر و پا قرص او آن را نپسندند. همان‌طور که فیلم‌های “سوغات” او از حال و هوای عمداً ایستا و خشک کارهای اولیه او («بی‌ارتباط»، «مجمع‌الجزایر»، «نمایشگاه») فاصله گرفتند، در اینجا هاگ با انواعی از ابزار جدید فیلمسازی ور می‌رود. به‌عنوان مثال در سرتاسر “دختر ابدی” به‌طور مداوم از یک تم خاص موسیقایی استفاده می‌شود. در جاهای دیگر با عناصر فیلم‌های ترسناک کلاسیک روبرو می‌شویم مانند تخته‌های روی زمین که غژغژ می‌کنند، لولاهای زنگ‌زده درها و چهره‌هایی که ناگهان در پنجره‌ها دیده می‌شوند.»
منتقد هالیوود ریپورتر در بخش دیگری از مطلب خود نوشت: «خوب، این‌طور نیست که کارگردان کلاً سبک خود را تغییر داده باشد و قصد داشته باشد فیلم بعدی “Child’s Play” را کارگردانی کند. “دختر ابدی” هنوز هم یک فیلم جوانا هاگ است، یکی دیگر از مطالعات ظریف و نقاشی‌مانند او درباره پویایی خانواده که از منظر هویت انگلیسی طبقه متوسط رو به بالا دیده می‌شود. مثل همیشه، هاگ نگاهی از درون به این محیط دارد؛ گاهی با ملایمت آن را به سخره می‌گیرد، اما در عین حال به آن احترام می‌گذارد.»
فلپرین نوشت: «در زیر تمام خرده‌ریزهای ترسناک فیلم، این در اصل یک مطالعه خانگی درمورد مادر و دختری است که می‌کوشند یکدیگر را درک کنند، حمایت کنند و دوست داشته باشند، حتی اگر شخصیت‌هایی کاملاً متفاوت با زندگی‌های بسیار متفاوت داشته باشند.»
