مجله نماوا، محمّد تقی‌زاده
«خائن‌کشی» به عنوان سی و دومین اثر مسعود کیمیایی در جشنواره چهلم فجر به نمایش درآمد و با واکنش مثبت و منفی منتقدان روبرو شد و هم اکنون در پردیس سینمایی نماوا در قالب یک مینی سریال چهار قسمتی در حال پخش است. به نظر می‌رسد فارغ از برخی ضعف‌ها و کاستی‌ها، خائن‌کشی بهترین اثر سال‌های اخیر کیمیایی در کنار جرم است که توانسته چکیده‌ای از تجارب و مهارت‌های فنی و هنری کیمیایی را در یک‌جا عرضه کند. در این نوشته به‌طور کوتاه شش دلیل برای تماشای مینی سریال خائن‌کشی ارائه شده تا بتواند راهنمایی برای تماشا و مقدمه‌ای برای تحلیل این اثر باشد؛
یک) جهان‌بینی؛ برخلاف بسیاری از فیلمسازان ایرانی، آثار مسعود کیمیایی دارای جهان‌بینی و حتی ایدئولوژی خاصی است که از گذر سال‌ها تجربه زیست با مردم و غرق‌شدن در دنیای سینما و ادبیات به دست آمده است. این مهم به این معنا است که مخاطب فارغ از اینکه از فیلم خوشش بیاید یا نه، با دنیایی مواجه می‌شود که از ذهنیت فیلمساز برآمده و دنیایی ترکیبی از خیال و واقعیت است. احترام به زن، مرام و معرفت و انسانیت که از سوی مخالفان کیمیایی به‌عنوان عامل استهزا و کهنگی آثار مسعود کیمیایی تعبیر می‌شود ماحصل این جهان‌بینی منحصر‌به‌فرد کیمیایی است.
دو) قهرمان و قهرمان‌سازی؛ یکی از وجوه جذاب سینمای کلاسیک آمریکا، وجود قهرمان‌های جذاب و کاریزماتیک است که با وجود تمام‌شدن اثر، تاثیر آن تا مدت‌ها در ذهن و قلب تماشاگر باقی می‌ماند و حتی می‌توان دلیل جذب برخی از تماشاگران عام سینما به این مدیوم را همین وجود قهرمان در سینما دانست، از سوی دیگر مسعود کیمیایی از سردمداران اصلی قهرمان‌سازی در سینمای ایران است که در جملگی فیلم‌های او حضور این عنصر مهم و مخاطب‌پسند قابل رویت است.
سوم) رویکرد آزادی‌خواهانه و عدالت‌طلبی؛ آزادی و عدالت دو حلقه مفقوده مردم تمامی ادوار جهان است که به مثابه عناصری دست‌نیافتنی در همه دوران‌ها از آن یاد و برای رسیدن به آن تلاش می‌شود. عدالت و آزادی در آثار مسعود کیمیایی از مهم‌ترین و قابل توجه‌ترین مضامینی هستند که در جذب مخاطب عام و خاص بسیار موثر بوده است شاید به همین دلیل است که مخاطبان کیمیایی را توده مردم تا قشر روشنفکر شامل می‌شود و همین تمنای عدالت و آزادی از مهم‌ترین تم‌های کلیدی خائن‌کشی طراحی شده که در جریان ماجرای مصدق تبلور یافته است.
چهارم) دیالوگ‌نویسی؛ دیالوگ‌های کیمیایی از منحصربه‌فردترین اجزای آثار وی به‌شمار می‌رود که زاییده تسلط عمیق وی به ادبیات و شناخت مردم سرزمین‌اش است. دیالوگ‌های کیمیایی در بین سینمادوستان از معروف‌ترین مواردی است که به‌طور اختصاصی به وی و این نوع سینما مربوط می‌شود و افراد دیگری از جمله سعید نعمت‌الله ادامه دهنده این نوع دیالوگ‌نویسی در سینما و تلویزیون شدند. دیالوگ‌های کیمیایی به‌جز انحصاری و مردمی بودن، تاثیرگذار نیز هستند به شکلی که مخالفان فیلم‌های کیمیایی هم به نفوذ و تاثیر این بخش از آثار وی اذعان دارند.
پنجم) بازی بازیگران؛ بازیگری از دیگر بخش‌های سینمای کیمیایی است که در خائن‌کشی نیز نمایش همه‌جانبه آن را شاهد هستیم. بازی‌گرفتن از بازیگران ضعیف یا نابازیگر و ستاره‌کردن بازیگران معمولی و نه‌چندان مشهور هنر مهم کیمیایی است که در طول سالیان دراز و آثار متعدد شاهد آن بوده‌ایم. یک مثال مهم این ستاره‌سازی حضور هدیه تهرانی برای نخستین بار در فیلم «سلطان» بود که بعد از آن به عنوان تنها سوپراستار زن سینمای ایران شناخته و معرفی شد.
ششم) ابعاد فنی؛ یکی از متفاوت‌ترین آثار مسعود کیمیایی از حیث وجوه‌فنی، «خائن‌کشی» است. فیلمبرداری مسعود سلامی که در حال‌حاضر از زبردست‌ترین فیلمبرداران سینمای ایران است در کنار موسیقی ستار اورکی و تدوین بهرام دهقانی سبب شده که «خائن‌کشی» از نظر فنی با کیفیت‌ترین یا یکی از باکیفیت‌ترین آثار مسعود کیمیایی باشد که درباره تک‌تک پلان‌های آن می‌توان بسیار نوشت.
