مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
در لحظه‌ای از فیلم سینمایی کمدی جذاب و واقع‌گریزانه «خانم هریس به پاریس می‌رود» (Mrs. Harris Goes to Paris) با داستانی مربوط به دهه ۱۹۵۰، خانم بشاش اهل لندن که نام فیلم از او گرفته شده است، فریاد می‌زند: «من عاشق پرنسس مارگارت هستم!»
در حالت عادی، این دیالوگ اهمیت زیادی ندارد، اما چون از زبان لسلی منویل که کمتر در نقش‌های اصلی ظاهر شده است، شنیده می‌شود، به یک هدیه غیرمنتظره می‌ماند: بازیگر کهنه‌کار نامزد اسکار در دو فصل پایانی «تاج»، سریال برنده جایزه امی نتفلیکس که پخش آن نوامبر امسال آغاز می‌شود، مشعل را از هلنا بونهام کارتر گرفت و نقش پرنسس مارگارت را بازی کرد.
این دیالوگ همچنین به‌طور خلاصه نشان‌دهنده چیزی است که منویل را به چنین نیروی منحصربه‌فرد در بازیگری تبدیل کرده است. فیلم خانم هریس به پاریس می‌رود به نویسندگی و کارگردانی آنتونی فابیان، اقتباسی دیگر از رمان محبوب پل گالیکو در ۱۹۵۸ است. (پیش‌ازاین آنجلا لنزبری و گریسی فیلدز در دو فیلم تلویزیونی نقش ایدا هریس را بازی کردند.)
ایدا با بازی منویل یک زن نظافتچی از طبقه کارگر است که شوهرش را در جنگ جهانی دوم از دست داد و حالا دوست دارد به آرزوی نهایی خود یعنی سفر به پاریس و خرید یک لباس از خانه مد و لباس دیور برسد. مانع جدی او برای رسیدن به این هدف، فرهنگ خشک و افاده‌ایِ مد روز است.
نقش‌آفرینی فوق‌العاده گرم، درخشان و تأثیرگذار منویل، به بهترین شکل تضاد فردی در یک محیط یا موقعیت کاملاً نامناسب با شکلی اسلپ‌استیک از اعتمادبه‌نفس را به نمایش می‌گذارد. منویل با خنده می‌گوید: «شکل برخورد ایدا با مسائل به‌گونه‌ای است که احساس می‌کنید او زنی است که معصومانه یک نماد پرزرق و برق مانند پرنسس مارگارت را زیر نظر دارد – زنی که فرسنگ‌ها از ایدا فاصله دارد.» منویل و ایدا در دنیا‌های متفاوت زندگی می‌کنند. بااین‌حال ما می‌دانیم این بازیگر می‌تواند با یک بشکن آن پرش عظیم شخصیتی را انجام دهد. او همه‌کاره است و این خیلی خوب است.
پیشینه درخشان
هالیوود ممکن است به‌آرامی با منویل ۶۶ ساله گرم گرفته باشد. یخ‌ها پس از نقش‌آفرینی تحسین‌آمیز بازیگر ساکن لندن در فیلم تاریخی «رشته خیال» (۲۰۱۷) به کارگردانی پل توماس اندرسون آب شد که او در آن نقش سیریل خواهر بسیار سرد شخصیت دنیل دی لوئیس را بازی کرد؛ حضوری که نامزدی اسکار برای او به همراه آورد، اما واقعیت این است که منویل سابقه کاری قابل توجهی روی صحنه تئاتر و در عرصه سینما و تلویزیون دارد؛ سه بار نامزد دریافت جایزه الیویه بود و یک بار («اشباح» ایبسن) برنده شد و سال‌های سال منبع الهام مایک لی کارگردان بریتانیایی بود.
بااین‌حال، واقعیت این است جوایز به نقش‌هایی تعلق می‌گیرد که توجه را به خود جلب می‌کنند. منویل با وجود نقش‌آفرینی ظریف خود در مقابل لیام نیسون در فیلم دو نفری «عشق معمولی» (۲۰۲۰) – در نقش یک زن مبتلا به سرطان سینه که با وجود یک زندگی خوب و همراهی همسرش، منزوی شده است – از درخشش در فصل جوایز سینمایی محروم شد. آن فیلم کوچک با استقبال منتقدان روبرو شد، اما نتوانست در دوران همه‌گیری در بین رأی‌دهندگان جوایز مقبول بیفتد.
از سوی دیگر، فوکوس فیچرز در مارس ۲۰۲۱ حق پخش «خانم هریس به پاریس می‌رود» در آمریکا را با قیمت ۱۵ میلیون دلار خرید و فیلم را از ژوئیه ۲۰۲۲ روانه سینماها کرد. با وجود نقش‌آفرینی درخور توجه منویل، به‌طور مرسوم اکران تابستانی، بازگشت یک فیلم به گفت‌وگوی اسکار را دشوارتر می‌کند.
نقش منویل در پروژه «خانم هریس به پاریس می‌رود» چیزی فراتر از به تصویر کشیدن خانم هریس است. وقتی ریما هورتون، دوست تهیه‌کننده او و همسر آلن ریکمن بازیگر فقید که از طرفداران پر و پا قرص کتاب گالیکو بود، فیلمنامه را به منویل پیشنهاد داد، او پذیرفت در کنار بازیگری یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی فیلم هم باشد و در ادامه به روند انتخاب عوامل اصلی پشت صحنه ازجمله فلیکس بیدرمن، فیلمبردار کمک کرد.
ایزابل هوپر، بازیگر فرانسوی از قبل برای بازی در نقش کلودین کولبر، مدیر سرسخت خانه مد و لباس دیور در پاریس که همه تلاش خود را می‌کند تا مانع نفوذ فردی از طبقه پایین به این تشکیلات شود، انتخاب شده بود.
از یک فرد نامرئی تا یک نیروی قدرتمند
منویل می‌گوید: «می‌خواستم ورودی خلاقانه به فیلم داشته باشم، چون جلوتر از بقیه قرار داشتم. می‌خواستم مطمئن شوم بازیگرانی در اطرافم هستند که بهترین گزینه‌ها برای بازی در نقش‌ها هستند. کارگردان‌ها نظر من را درمورد بازیگران دیگری که دوست دارم در پروژه حضور داشته باشند یا طراحان لباس، فیلمبرداران و طراحان مو و چهره‌پردازی می‌پرسند، اما این بار می‌خواستم به‌طور رسمی این کار را انجام دهم. آنتونی فابیان کارگردانی است که به‌اندازه من فیلم کار نکرده است؛ بنابراین فکر کردم، “تجربه زیادی دارم که در اینجا باید سر میز بیاورم.”»
منویل از بازی در نقش اصلی فیلم لذت برد. او می‌گوید: «من در خیلی از فیلم‌ها بیشتر نقش مکمل بازی کرده‌ام تا اصلی و اغلب آن‌ها شخصیت‌هایی غیر قابل دوست‌داشتن بودند: بزرگ، پیچیده و پر از مشکل. خانم هریس چیزی خیلی مفید و دوست‌داشتنی داشت و من فکر کردم، فقط چون او این ویژگی را دارد، معنایش این نیست که شخصیت پیچیده‌‌ای نیست. باید همان کاری را انجام می‌دادم که با هر شخصیت دیگری که بازی می‌کنم انجام می‌دهم، اما جالب است نقش کسی را بازی کنم که این‌قدر خوب است و این نیروی مثبت را برای همه شخصیت‌های دیگر فیلم ایجاد می‌کند.»
و این داستان سیندرلایی همچنین ازنظر تغییر شکل آدم‌ها جذابیت فوق‌العاده‌ای دارد. منویل می‌گوید: «خیلی از زنان از هر طبقه و با هر پیشینه دوست دارند لباسی شگفت‌انگیز بپوشند و احساس کنند کاملاً تغییر کرده‌اند. ایدا هریس خیلی بیشتر این حس را دارد چون از یک خانواده پولدار نمی‌آید. این یک اتفاق حماسی در زندگی او است که بتواند برای خودش یک لباس دیور تهیه کند و آن را فقط به خاطر زیبایی‌اش می‌خواهد. او می‌خواهد همه این کارها را خودش انجام دهد. این سادگی و انگیزه رسیدن به چیزی، به‌تنهایی و بدون حمایت هیچ‌کس دیگر برای من قابل درک است؛ به‌نوعی قهرمانانه است.»
فیلم خانم هریس را از تقسیمات طبقاتی ریشه‌دار لندن به پاریس می‌برد که طبقه‌های فخرفروش و افاده‌ای خاص خود را دارد. ازاین‌جهت، دیدن تبدیل‌شدن هریس از یک فرد نامرئی در گوشه‌ای از دنیا به یک نیروی قدرتمند در تغییر شرایط، رضایت‌بخش است. با وجود شکست‌ها و تحقیرهای بی‌شمار، او به خاطر شخصیت شریف خود که صرف نظر از علایق رمانتیک (لامبر ویلسون و جیسون آیزکس)، او را برای خیلی از مردم جذاب می‌کند، بر موانع غلبه می‌کند.
آیزکس نقش آرچی دوست قدیمی ایدا را بازی می‌کند که حتی قبل از رفتن به پیست رقص با زنان جوان‌تر با او لاس می‌زند. منویل می‌گوید: «نقص آرچی این است که تا وقتی ایدا لباس دیور را به تن نمی‌کند، او را نمی‌بیند و بعد که در آن لباس با تحسین به او نگاه می‌کند، می‌گوید، “تو از درون و بیرون زیبا هستی.” اینجاست که به خودت می‌گویی، “خوب، بله، اما تو قبلاً که او هنوز کت پشمی قدیمی‌اش و کلاه بافت خودش را داشت، آن موقع که بیشتر به زنان ۲۵ ساله توجه نشان می‌دادی، این نظر را نداشتی؟”»
دو تیتان در رینگ
تماشای کلنجار رفتن منویل و هوپر مثل دیدن دو تیتان در رینگ است. منویل می‌گوید: «ایدا هریس مرعوب کلودین کولبر نمی‌شود و من و ایزابل هیچ‌کدام مرعوب هم نشدیم. ما هر دو بازیگران بزرگ دنیای تئاتر هستیم و هر دو نقش‌های مشابهی بازی کرده‌ایم؛ بنابراین تعامل بین ما واقعاً خوب بود.»
بدیهی است لباس نقش کلیدی در داستان فیلم دارد. منویل با خیلی از بهترین طراحان لباس کار کرده است، از مارک بریجز در «رشته خیال» تا ایمی رابرتز در «تاج». او از همکاری مجدد با جنی بیون، برنده سه جایزه اسکار («کروئلا»، «مکس دیوانه: جاده خشم»، «اتاقی با یک چشم‌انداز») هیجان‌زده شد.
منویل می‌گوید: «او یک زن عالی است که می‌تواند یک روز کامل روی لباس‌های زنانه کار کند، اما همکاری با فردی بسیار باهوش به من در خلق شخصیت کمک می‌کند. در این مورد لباس‌های دیور بود که او به طرز شگفت‌انگیزی آن‌ها را طراحی کرد. او به من کمک کرد ایدا را با ایده‌هایش از شرایط روزمره پیدا کنم: درست از کار در آمدن آن مهم بود؛ چه پیش‌بندهایی که ایدا برای نظافت به تن می‌کند و چه لباس دیور که سفارش می‌دهد برایش بدوزند؛ ضمن این که ما کاری کردیم معلوم شود خود ایدا خوب بلد است با سوزن و نخ کار کند، نمونه آن گلدوزی ظریف روی کلاه اوست.»
منویل در سریال «تاج» که تصویربرداری آن اخیراً در لندن به پایان رسید، با ایملدا استنتون هم‌بازی خود در فیلم «ورا دریک» در نقش ملکه الیزابت همکاری کرد و این در حالی است که خود او پیش‌ازاین در فیلم «نظریه همه‌چیز» نقش الیزابت دوم را ایفاء کرد.
منویل درباره بازی در نقش پرنسس مارگارت در «تاج» می‌گوید: «او شخصیت باابهتی است. کل پروژه بالاترین استانداردهای ممکن سریال‌سازی را دارد. من و دوست عزیزم ایملدا نقش خواهران مارگارت و الیزابت را بازی می‌کنیم که نزدیک‌ترین رابطه را داشتند. آن‌ها عمیقاً و بسیار زیاد همدیگر را دوست داشتند و بنابراین انجام این کار با ایملدا خیلی خوب بود چون دهه‌هاست همدیگر را می‌شناسیم. ما دوستان خوبی هستیم و همدیگر را دوست داریم. این ترکیبِ خیلی دوست‌داشتنی کار در سریال را برای من بسیار خاص کرد.»
علاقه‌مندان سینما منویل را در سال‌هایی کشف کردند که او از بازی در نمایش‌های موزیکال فاصله گرفت (زمانی که با گری اولدمن ازدواج کرد؛ آن‌ها از ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۰ با هم زندگی می‌کردند و یک پسر دارند) تا بار دیگر با مایک لی همکاری کند. آن‌ها اولین بار در فیلم تلویزیونی «بزرگ‌سال‌ها» (۱۹۸۰) تولید بی‌بی‌سی با هم کار کردند و در ادامه منویل به لی کمک کرد در هفت فیلم «آرزوهای دوردست» (۱۹۸۸)، «رازها و دروغ‌ها» (۱۹۹۶)، «واژگون» (۱۹۹۹)، «همه‌یاهیچ» (۲۰۰۲)، «ورا دریک» (۲۰۰۴)، «سال دیگر» (۲۰۱۰) و «آقای ترنر» (۲۰۱۴)، شخصیت‌های به‌یادماندنی خلق کند.
اما یک همکاری دیگر با مایک لی: از آنجا که تمام بازیگران فیلم بعدی او سیاه‌پوست هستند، منویل باید منتظر بماند. او می‌گوید: «دوست دارم فکر کنم ما در یک فیلم یا نمایش دیگر همکاری می‌کنیم. از این که فکر کنم دیگر با او کار نمی‌کنم متنفرم. از وقتی بیست و چند سال بودم با او کار کرده‌ام؛ بنابراین امیدوارم ادامه داشته باشد.»
پروژه‌های بعدی: منویل دو اقتباس ادبی در برنامه دارد؛ مجموعه تلویزیونی «رابطه‌های خطرناک» بر مبنای نمایشنامه کلاسیک پی‌یر شودرلو دو لاکلو که در آن نقش ژُنوویِو دو مرتوی، اغواگر افسانه‌ای را بازی می‌کند (نقشی که پیش از او گلن کلوز و آنت بنینگ به شکلی به‌یادماندنی ایفاء کرده‌اند)، همچنین تریلر تاریخی «منتقد» به کارگردانی آناند تاکر، اقتباسی از رمان آنتونی کوئین درباره یک بازیگر زن که خود را در موقعیتی تاریک و در رویارویی با یک منتقد تئاتر و سردبیر نشریه‌اش می‌بیند و منویل در آن با جما آرترتون، بن بارنز، ایان مک‌کلن و مارک استرانگ هم‌بازی است.
نکته جالب درباره منویل این که او با بالا رفتن سن فرصت‌های بیشتری پیدا کرده است و بارقه‌های تازه‌ای از استعداد خود را به ما نشان می‌دهد. به قول خودش، «خیلی از مردم انتظار دارند با بالا رفتن سن همه‌چیز آرام‌تر شود، اما من اگر هم تلاش می‌کردم نمی‌توانستم بیشتر از این مشغول باشم.»
منبع: ایندی‌وایر (آن تامپسون)
