مجله نماوا، منوچهر دین‌پرست
توجه به محیط زیست دیگر یک دغدغه نیست، بلکه به نیاز حیاتی امروزه ما ایرانی‌‌ها تبدیل شده است. متاسفانه به خاطر بی‌برنامه گی‌ها و غفلت‌ها و ندانم‌کاری و قطعا نداشتن آموزش صحیح نسبت به حفظ محیط زیست، با وضعیتی بسیار بغرنج رو به رو هستیم. در این میان عده‌ای از مستندسازها رو به ساخت فیلم‌هایی درباره محیط زیست آورده‌اند. مستند «پایان زمین» نگاهی به یکی از دغدغه‌های حامیان محیط زیست است.
مستند «پایان زمین» روایتی است از آلودگی زیست محیطی (دریاچه سیاه گاو) آبدانان ایلام؛ آلودگی بر اثر زباله‌های پلاستیکی که دریاچه را به سمت سقوط موجودات دریایی برده است و این‌ها حاصلِ ویرانگری زیست انسان و حیات طبیعی است.
مجتبی شهدادی کارگردان این مستند کوتاه سعی کرده با اشراف کامل به وضعیت دریاچه سیاه گاو وضعیت آلوده آن را به خوبی به تصویر کشد. وجه تمایز این مستند را با آثار مشابه باید در این نکته دید که در جریان تولید «پایان زمین» عده‌ای غواص برای پاکسازی بستر دریاچه راهی اعماق دریاچه شدند. بنابراین کارگردان بستر دریاچه و آلودگی‌های آن را که اغلب شامل بطری‌های شیشه‌ای و پلاستیکی است تصویربرداری کرده و تماشاچی به وضوح آلودگی‌ها را می‌بیند. قصه فیلم تلاش غواص‌ها برای پاکسازی بستر دریاچه است.
تهدید از بین رفتن محیط زیستی کم‌نظیر
در این مستند کوتاه ما با روایتی علمی از آلودگی محیط زیست به خصوص تاثیرات نامطلوب آن در کف دریاچه‌ها و دریاها همراه هستیم. کارگردان سعی کرده با پژوهشی دقیق دریاچه سیاه گاو را به عنوان یک مورد خاص بررسی کند و وضعیت آن را به دیگر دریاچه‌ها و دریاها تعمیم دهد.
محیط اطراف این دریاچه متنوع است و از همین رو حیواناتی نظیر کفتار، شغال، گراز، خرگوش، گرگ، روباه و پرندگانی مانند حواصیل خاکستری، اگرت بزرگ، عقاب دشتی، عقاب طلایی، زنبورخوار معمولی، آبچلیک تک‌زی و شبگرد محیط مناسبی برای سکونت دارند. همچنین در اطراف این دریاچه گیاهانی چون گَوَن، تنگرس، تمشک، انجیر و بید هم رشد کرده است. همچنین این منطقه مناسب برای کسانی است که به ماهیگیری علاقه‌مند هستند. همه این تنوع زیستی به دلیل آلودگی به خطر افتاده و برخی از آنها نیز از بین رفته است.
این مستند کوتاه را می‌توان هشداری جدی دانست. شهدادی، سعی کرده بدون سیاه‌نمایی و اغراق‌گویی فضایی علمی و جذاب برای مخاطب فراهم کند تا عمق فاجعه را دریابد.
مستند «پایان زمین» دو ویژگی جدی و عمده دارد که باید مد نظر قرار داد. یکی تصویربرداری خوبی که از کف دریاچه شده و دیگری گفتار متن که دقیق و بی‌حاشیه است و از زیاده‌گویی اجتناب کرده است.
به باور نویسنده این متن، چنین مستندهایی می‌تواند نمونه مناسبی برای ساخت مستندهایی درباره محیط زیست باشد که نه تنها هشداردهنده‌اند؛ بلکه آموزش و تحقیق نیز در آن لحاظ شده است.
تماشای آثار پانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت در پردیس نماوا
