مجله نماوا، یاسمن خلیلی‌فرد
«جان‌پناه» مستندی به کارگردانی فرزاد جعفری است که به مسئله‌ی شیوع ویروس کرونا در ایران از آغاز این همه‌گیری می‌پردازد.
نکته‌ی حائز اهمیت درباره‌ی این فیلم آن است که مستندساز مستقیماً سراغ خود موضوع کرونا نرفته بلکه مراحل ساخته شدن دو طبقه از بیمارستانِ فیروزآبادی شهر ری را برای پوشش‌دهی بهتر بیماران مبتلا به کرونا به تصویر می‌کشد و پرداختن به این موضوع اتفاق جالبی است که بی‌تردید سختی‌های متعددی را نیز به فیلمساز تحمیل می‌کند.
مستندساز در فیلم خود رخدادها را به چند بخش تقسیم کرده است بدین معنا که مستند او نه در یک بازه‌ی زمانی بلکه در چند بازه روایت می‌شود و از کنار هم قرار گرفتن این بخش‌ها مخاطب همگام با رویدادهای در حال وقوع مسیر داستان و پیشرفتِ رخدادهای آن را پیگیری می‌کند.
نکته‌ای که از جهاتی می‌تواند یک امتیاز به شمار رود و در عین حال کار را در مرز خطرناک از دست دادن ریتم قرار دهد ترسیم جزء به جزء وقایع در این مستند است، به بیانی دیگر مستندساز در تدوین کار خود بسیار دست و دلبازانه عمل کرده و به نظر می‌رسد از بخش عمده‌ی راش‌های موجود استفاده کرده است؛ به همین جهت این مستند بیش‌تر به مذاق تماشاگرانی خوش خواهد آمد که به تماشای جزئیات و بررسی دقیق مستندات توجه و علاقه‌ی بیش‌تری دارند.
جست‌و‌جوی نشانه‌های زندگی
«جان‌پناه» موقعیت بکری دارد که مستند بر پایه‌ی آن بنا شده؛ به واسطه این موقعیت فرصت نمایش لحظه به لحظه‌ی جزئیاتی که همه‌گیری کووید۱۹ بر اقشار مختلف جامعه تحمیل می‌کند فراهم می‌شود. در کنار این ویژگی، مستندساز نیز کوشیده است تا از این موقعیت و مستنداتِ موجود کمال استفاده را ببرد. دوربین علاوه بر دنبال کردن مسئولین، مهندسان و کارگران پروژه‌ی ساخت بیمارستان، به بخش‌هایی که بیماران در آن بستری شده‌اند نیز سرک می‌کشد و شرایط همه‌گیری را درآن بازه‌ی زمانی مشخص به ثبت می‌رساند.
البته این پیگیری در جهت هدف اصلی او یعنی همان ترسیم روند پیشرفت ساخت طبقات جدید بیمارستان شکل می‌گیرد، اما مخاطب را از زاویه‌ای دیگر به دل ماجرا برده و تلخی‌ها و وقایع دردآور روزهای اوج همه‌گیری را با ظرافت به او نشان می‌دهد. گرچه در دقایق اولیه‌ی مستند، مخاطب تا حدودی حضور دوربین را احساس می‌کند و بعضاً شخصیت‌ها در مقابل دوربین از خود واقعی‌شان فاصله گرفته و به صورت ناخودآگاه تا حدودی نقش بازی می‌کنند، اما به مرور این شرایط تغییر کرده به کنترل درمی‌آید و مخاطب رفته رفته دوربین را نه عنصری زائد بلکه به عنوانِ جزئی از فیلم می‌پذیرد و حضورش را فراموش می‌کند.
مستندساز گرچه به لحظات سخت پیشرفت ساخت بیمارستان پرداخته و فیلم را در موقعیت دشوار شیوع کرونا و مرگ و میر ناشی از آن ساخته است، اما در عین حال تمام تلاش خود را به کار گرفته تا در میانه‌ی این نبرد بی‌امان و نابرابر نشانه‌های زندگی را نیز جستجو کند و این شاید ارزشمندترین برگ برنده‌ی این فیلم مستند باشد.
تماشای آثار پانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت در پردیس نماوا
