اسپایک لی دو سال پس از فیلم «بلکککلنزمن»، در پنج هم خون Da 5 Bloods به جنبه‌های ناگفته جنگ ویتنام پرداخته است. او در قالب داستان ماجراجویی برای پیدا کردن گنج، به وضعیت سربازان سیاه‌پوستی که در جنگ با ویتنام برای آمریکا می‌جنگیدند، و همچنین وضعیت نه چندان مناسب سیاه‌پوستان در آمریکا، پرداخته است. لی در این ساخته خود دو موضوع جنگ و مسايل مربوط به جنبش فعلی Black Lives Matter را درهم آمیخته است. پنج هم خون Da 5 Bloods داستان ۴ کهنه‌سرباز جنگ ویتنام است که برای پیدا کردن غنیمتی که سال‌ها قبل در آن‌جا مخفی کرده بودند به ویتنام برگشته‌اند. نتیجه آن برداشت مدرنی از داستان کلاسیک گنج‌های سیرا مادره شده است.
بسیاری از روزنامه‌نگاران این فیلم را اثری کاملا مناسب زمان حال دانسته‌اند، چرا که این فیلم هم‌زمان با اعتراضات جهانی در پی قتل جرج فلوید منتشر شده است. البته باید به این نکته اشاره کرد که لی همیشه یک قدم جلوتر از وقایع روز بوده است. برای مثال فیلم کوتاه او به نام سه برادر که ماجراهای فیلم کار درست را بکن Do the Right Thing ساخته سال ۱۹۸۹ او را به وقایع اخیر و کشته شدن فلوید مرتبط کرده بود. و حالا او با پنج هم خون Da 5 Bloods دوباره سعی دارد نظرات خود در مورد سیاست و وضعیت کنونی جامعه را بیان کند.
برای ساخت این فیلم لی با نت‌فلیکس، بزرگترین و موثرترین راه ارتباطی کنونی همکاری داشته است و نشانه‌های ساخته‌های اورجینال این شبکه در این فیلم نیز دیده میشود.
همچنین بخوانید:
آرتمیس فاول Artemis Fowl – فیلمی اقتباسی که حد مطلب داستانش را بیان نکرده است
نت‌فلیکس با دادن آزادی و منابع بیشتر به فیلم‌سازان، این امکان را برای آن‌ها فراهم می‌کند که پروژه مورد نظر خود را آن‌طور که می‌خواهند تولید کنند. سخت‌گیرترین منتقد یک فیلم‌ساز خودش است. در اینجا نیز لی گاهی از مسیر اصلی خود دور میشود. این فیلم ۱۵۵ دقیقه‌ای شروعی قوی دارد و به اتفاقاتی که برای این سربازان سیاه‌پوست در گذشته افتاده است می‌پردازد. اما نیمه دوم فیلم بیشتر به بیانیه‌های خشک و تکراری شبیه است.
بازی خوب بازیگران آن مخصوصا دلروی لیندو و چادویک بوزمن نیز نتوانسته کیفیت این بخش از داستان را حفظ کند. با همه این‌ها پیام پنج هم خون Da 5 Bloods چیزی فراتر از حال و هوای ایندیانا جونزی فیلم است. لی و کوین ولموت فیلم‌نامه‌ای نوشته دنی بیلسون و پل دمو (فیلم‌نامه‌نویسان فیلم The Rocketeer) را که در مورد کهنه‌سربازان سفیدپوستی بود که برای پیدا کردن طلا به دل جنگل برمی‌گردند را با توجه به معضلات موجود در جامعه تغییر دادند. لی در این ساخته خود، به بررسی موضوع نژاد در جنگ ویتنام و فرهنگ آمریکایی پرداخته است.
چهار کهنه‌سرباز جنگ، ادی (با بازی نرم لویس، بازیگر تاتر برادوی)، مالوین (ایسایا ویتلک جونیور)، اوتیس (کلارک پیترز) و پل (با بازی لیندو، با بازی فوق‌العاده خود در نقش این سرباز آسیب‌دیده از جنگ)، در هتل هو چی مینه بار دیگر دور هم جمع می‌شوند.
فیلم پنج هم خون Da 5 Bloods به موضوع نژادپرستی نه تنها در آمریکا، بلکه در جامعه حال حاضر ویتنام نیز اشاره دارد.
پس از اینکه پسر پل، دیوید (با بازی جاناتان میجرز) به آن‌ها ملحق میشود، این گروه ماجراجویی خود در جنگل را آغاز می‌کنند. برای داشتن نگاهی دقیق به مساله حساسی مانند جنگ، فیلم‌ساز باید بتواند خودش را از این موضوع جدا کند تا بتواند به بهترین شکل به آن بپردازد. به همین دلیل شاید نگاه فرانسیس کوپولا در «اینک آخرالزمان» در مورد مداخله ناموفق آمریکا در ویتنام نتوانسته به نکات ریزی که لی در اینجا اشاره کرده است، بپردازد. مانند درگیری درونی سربازان سیاه‌پوست که اغلب نمی‌دانند در مقابل بدرفتاری با آن‌ها چطور باید رفتار کنند.
در صحنه‌های فلش بک با شخصیت استورمین نورمن (بوزمن) آشنا می‌شویم که در زمان جنگ هم‌رزم این سربازان بوده است. پنج هم خون Da 5 Bloods مانند مارتین اسکورسیزی در فیلم مرد ایرلندی از تکنولوژی جوان‌سازی بازیگرانش استفاده نکرده است، بلکه با استفاده از تکنیکی جدید و جالب باعث فهم بهتر داستان از درون ذهن این شخصیت‌ها، که سال‌هاست وقایع گذشته را در ذهن خود تکرار می‌کنند، شده است. نورمن بار دیگر این هم‌رزمان قدیمی را دور هم جمع کرده است.
نورمن که سعی دارد دوستان خود را برای برداشتن طلایی که از هواپیمای سی‌آی‌ای پیدا کرده‌اند، راضی کند می‌گوید: “ما نباید اجازه دهیم کسی از خشم ما علیه خودمان استفاده کند. ما خودمان خشممان را کنترل می‌کنیم.” طمع انگیزه قوی برای به خطر انداختن زندگی است. اما در اینجا انگیزه‌های دیگری نیز دخیل است.
نورمن ادامه می‌دهد: “ما همیشه جان خود را برای کشورمان به خطر انداخته‌ایم و امید داشتیم که روزی کشورمان نیز جواب این فداکاری ما را بدهد.” در اینجا تصویری از کریسپوس آتوکس که در کشتار بوستون کشته شد، نمایش داده میشود، تلاش فیلم برای اشاره به وقایع مهم تاریخی.
تا اینجای فیلم پنج هم خون Da 5 Bloods داستان بسیار سرگرم‌کننده و جالب است. پس از پیدا کردن گنج پنهان شده، این دوستان قدیمی تصمیم می‌گیرند که مکان دفن نورمن را پیدا کنند، که البته دقایقی بعد موفق به پیدا کردن آن می‌شوند. با رسیدن به این هدف‌های داستان، به نظر می‌رسد فیلم‌نامه حرف دیگری برای گفتن ندارد، پس داستان به سمتی می‌روند که طمع بین این دوستان جدایی می‌اندازد. البته فیلم‌نامه به ماجراهای جانبی دیگری از جمله گروهی از سربازان ویتنامی، نیز پرداخته است.
به جز دو نفر، باقی شخصیت‌های سفیدپوست داستان فرانسوی هستند که اشاره‌ای کوتاه به تاریخ استثماری این منطقه دارد. دیدن برخی کلیشه‌های معمول در این ساخته حساب‌شده لی عجیب است.
همین موضوع باعث میشود که پیام لی مخصوصا در نیمه دوم فیلم، آن‌طور که باید به دل ننشیند. لیندو بازی دیدنی از خود در نقش پل به نمایش گذاشته است، شخصیتی که به خوبی نشانه‌هایی از اختلال اضطراب پس از حادثه را در خود دارد، ترامایی که تنها به حوادث جنگ ویتنام مربوط نیست و از حوادث نژادبرستانه‌ای که در گذشته تجربه کرده است نیز نشات گرفته است.
به دلیل اصلی این سربازان برای رفتن به این کشور فکر کنید. دولت آمریکا با علم به اینکه جان این افراد را به خطر انداخته است آن‌ها را برای برگرداندن شمش‌های طلا به دل جنگ فرستاده است. پنج هم خون Da 5 Bloods نشان می‌دهد که جای سربازان سیاه‌پوست در معادله جنگ کجاست، جایگاهی مشابه با جایگاه آن‌ها در جامعه آمریکا. این همان پیامی است که معترضان جنبش Black Lives Matter بر آن تاکید دارند. حتی با اینکه انتفادات لی در قسمت‌هایی از فیلم با روند داستان هم‌خوانی ندارد، با این‌حال، Da 5 Bloods مناسب‌ترین فیلم برای جامعه حال حاضر است.
این مطلب از نوشته پیتر دبروگ در سایت ورایتی گرفته شده است.
