مجله نماوا، منوچهر دین پرست

فولکلور امروزه بیش از آنچه که تصور کنیم جذابیت دارد. چرا که دیگر فولکلور در قامت کتاب و خاطره و ادبیات شفاهی دیده نمی‌شود. بلکه به کمک سینما ما جهانی را در جهانی دیگر خلق می‌کنیم و نه تنها به بازخوانی آنچه که در گذشته بود می‌پردازیم بلکه اینبار تصاویری را می‌بینیم که تاکنون شنیده بودیم. باورها و فرهنگ‌های عامیانه در هر سطحی از اعتقادات و توجهات هر اقلیمی که باشد دیگر یک سوژه برای تحقیق نیست بلکه عالم سینما چنان آن را برای ما تصویر می‌کند که گویی ما خود در آن جهان حضور داریم.

فولکلور در هر اقلیمی وجود دارد و نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت. افراد بسیاری در حوزه فرهنگ عامه تحقیق و مطالعه کرده‌اند و در ایران نیز نامدارانی همچون علامه دهخدا، رشید یاسمی، صادق هدایت، فریدون وهمن، انجوی شیرازی، ابوالقاسم فقیری، محمد جعفری قنواتی و سید احمد وکیلیان از جمله این افراد هستند. ایران، از یک سو به عنوان یک سرزمین کهن و کشوری تاریخی و تاثیرگذار بر فرهنگ جهان و از دیگر سو به عنوان کشوری که برسر شاه‌راه فرهنگی خاورمیانه قرار گرفته و نقطه پیوند تمدن‏های باستانی هند و چین ومیان‏رودان(بین‌النهرین) و روم شمرده می‌‏شود.

همچنین حوزه فولکلور از منابع سرشار فرهنگی و ادبی برخوردار است که اگرچه تحقیقاتی در این زمینه‌ها صورت گرفته، اما غنای آن را باید جدی گرفت. توجه اهالی سینما و به خصوص مستندسازان به فرهنگ فولکلور بارها دیده شده و کسانی در بازنمایی فولکلورها تلاش‌هایی کرده‌اند. بر این اساس می‌خواهم به فیلم پوست اثر برادران ارک اشاره کنم. فیلم فولکلور در منظومه فولکلور ایرانی و در منطقه آذربایجان قرار دارد. آنچه که می‌خواهم به آن توجه داشته باشم ساخت فیلمی بر اساس فولکلور نیست بلکه نگاه یک کارگردان به چنین موقعیتی است.

پوست

فیلم پوست، بازنمایی تصاویری است که ما را با جهان مملو از اعتقاداتی که روزگاری بر آن مدار قرار داشت می‌چرخد. کارگردان با علم به چنین وضعیتی و با عشقی هوشمندانه تصاویری از جهانی که دیده نشده بود را برایمان به تصویر می‌کشد. او با جهان افسون شده‌ای رو به روست که برای مخاطبان فضایی بلورین از اعتقادات فرهنگ عامه برایمان فراهم می‌کند.

کارگردان با دقتی ژرف نسبت به رویدادهای پیشین و با بهره‌گیری از ابزارهای سینمایی و با خلق داستانی بدون وقفه مخاطب را با علم به این‌که در هوایی جعلی تنفس می‌کند، چشم اندازی از رویاها و وهم‌ها و تخیلات پوچ را چنان برای او به تصویر می‌کشد که گویی با جهانی مستند و واقعی رو به رو هستیم. برادران ارک در فیلم پوست ثابت کردند که سینما جایگاهی ویژه برای خلق فولکلورها است. چرا که با سینما می‌توان برهوت خرافه را در دنیای جدید به جایگاهی غیرقابل تردید تبدیل کند.

اگرچه فیلم به زبان ترکی و موسیقی بومی ساخته شده، اما می‌توان همین دو نکته را به عنوان تکیه‌گاه فیلم دانست که آنها بی‌توجه به اقلیم نبودند. آنها به دور از بزک‌های متافیزیکی و اغراق‌گویی اتفاقی خوب در سینما ارائه کردند که چهره فیلم‌های فولکلور را متعالی کرد.

تماشای فیلم پوست بی‌گمان، مطالعه اثری تحقیقی در عالم فولکلور است که تو در تویی تصاویر مخاطب را با خود به لایه‌هایی از بحران و التهاب می‌برد که نظمی سرخوشانه دستاورد آن است.

تماشای فیلم پوست در نماوا