مجله نماوا، مازیار معاونی
این اولین باری نیست که درباره یکی از بزرگ‌ترین و پرآوازه‌ترین بازیکنان تاریخ فوتبال جهان یعنی « لیونل مسی» مستندی ورزشی ساخته می‌شود؛ در طول یک دهه گذشته چندین و چند مستند ورزشی با چنین دستمایه‌ای ساخته و انتشار یافته‌اند از مستند «مسی» (٢٠١۴) ساخته الکس دلا ایگلسیا کارگردان اسپانیایی که دستاوردهای فوتبالی این نابغه ورزشی جهان را تا مقطع زمانی که با جام جهانی ٢٠١۴/ برزیل مقارن بود پوشش می‌داد تا مستند « اعجوبه» که در سال ٢٠١٩ از برنامه فوتبال ١٢٠ با صدای عادل فردوسی‌پور روی آنتن رفت، مستند انگلیسی «لیونل مسی: بهترین بازیکن جهان» ساخته مت سالمون در سال ٢٠٢٠ و چندین مستند مشابه دیگر.
اما مستند مورد نظر این مطلب که از قضا مستندی آرژانتینی است بیش از آن‌که بتواند یک مستند ورزشی/ زندگی‌نامه‌ای باشد، مجموعه‌ای است از افتخارات کسب شده توسط این اعجوبه فوتبال جهان در طول هفده سالی که از ورود و سرشناس شدن زود هنگامش در این عرصه می‌گذرد. فیلم که در مدت زمان کوتاه بیست دقیقه‌ای ساخته شده است برخلاف روال معمول دیگر مستندهای زندگی‌نامه‌ای/حرفه‌ای (ورزشی) روایت خود را از دوران تولد و کودکی لیونل آغاز نکرده و عامدانه از پرداختن به هفده سال ابتدایی زندگی او که پایه‌ای برای ورودش به دنیای حرفه‌ای فوتبال بوده صرف نظر کرده است. تصمیمی که اگر فیلمساز و در کل عوامل تهیه و تولید فیلم اصرار بر ساخت «مستند زندگی‌نامه‌ای» داشتند، تصمیم سنجیده و درستی به نظر نمی‌رسد چرا که نمی‌توان ذیل عنوان «زندگی‌نامه‌ای» از پرداختن هر چند گذرا به بخش‌های مهم و تأثیرگذاری از چگونگی رشد و تکامل یک پسر بچه بااستعداد تا رسیدنش به رفیع‌ترین قله‌های فوتبال جهان به همین آسانی‌ها کوتاه آمد و ادعای «زندگی‌نامه‌ای» بودن داشت اما اگر عوامل فیلم چنین ادعایی نداشته باشند و قصد و نیت‌شان از ابتدا بر گردآوری حساس‌ترین بازی‌های این نابغه و سرنوشت سازترین گل‌هایی بوده که او به ثمر رسانده، می‌توان گفت در نیل به این هدف نسبتاً موفق بوده‌اند.
مستند «مسی: بزرگ‌ترین بازیکن تاریخ» از سال ٢٠٠۴ و هفده سالگی لیونل شروع می‌شود، زمانی که مسی تازه به تیم بزرگ بارسلونا راه پیدا کرده و درخشش خود به عنوان یک ستاره نوظهور دنیای فوتبال را آغاز کرده است، پس از این مقدمه سریع و پرشتاب چند ده ثانیه‌ای، فیلم بدون کوچک‌ترین وقفه و با ضرباهنگی سریع ما را با لیونل جوان هفده ساله برای بازه زمانی پانزده سال یعنی سال ٢٠١٩ که سال ساخته شدن مستند است همراه می‌کند، تصاویر تدوین شده با ریتم تند که با روایت شتاب‌زده متن (نریشن) اصلی و دوبله همخوانی قابل قبولی دارند به گونه‌ای که برای مدت زمان بیست دقیقه امکان چشم برداشتن از فیلم و حواس را حتی برای لحظاتی به جایی خارج از دنیای فیلم بردن، سخت به نظر می‌رسد؛ چیزی شبیه به گونه‌ای از فیلم‌های کوتاه تبلیغاتی ِ سیاسی که معمولاً برای جلب نظر و تحریک احساسات ملی/میهنی جوانان برای ورود به ارتش در مقاطع زمانی تاریخ‌سازی نظیر آغاز جنگ‌های مهم ساخته می‌شود و لحن‌شان حماسی و کوبنده است. حالا در اینجا هم لحن پرشتاب و حماسی نریتور و تصاویر مربوط به لحظات حساسی که یکی پس از دیگری و بدون کوچک‌ترین وقفه‌ای از راه می‌رسند همان حالت پرشور و حماسی را ایجاد می‌کند که شاید بیشتر از انبوه مخاطبین متعلق به گروه‌های سنی مختلف مستند بر نوجوانان و به اصطلاح«تین‌ایجرها» که تشنه این‌گونه غلیان‌های احساسی هستند تأثیر بگذارد. برای نگارنده به عنوان یک علاقه‌مند قدیمی و پیگیر ورزش فوتبال و احتمالاً برای بسیاری از هم‌نسلان من که شاهد رشد و اوج گرفتن و هنرنمایی‌های این بازیکن تاریخ‌ساز بوده‌ایم بزرگ‌ترین دستاورد حاصل از تماشای این مستند بیست دقیقه‌ای، تجدید خاطره با لیونل، باشگاه پرافتخار بارسلونا و البته تیم ملی آرژانتین ظرف دو دهه‌ای بود که از حضور او در دنیای فوتبال گذشته است.
به عنوان سخن آخر مایلم به جهت‌گیری فیلم و عنوان آن هم مبنی بر معرفی «لیونل مسی» به عنوان بزرگ‌ترین بازیکن تاریخ نگاهی بیاندازم، جهت‌گیری‌ای که البته مختص به این مستند نیست و آثار مشابه این مستند هم تقریباً چنین مسیری را برگزیده‌اند اما نکته اینجاست که در چنین قضاوت‌هایی با علم ریاضی و محاسبات موسوم به دو دو تا چهار تا سر و کار نداریم که بتوان بر اساس آن به دقیق‌ترین و قطعی‌ترین نتایج ممکن دست پیدا کرد، فیلم اگرچه در سکانس افتتاحیه خود از زبان بسیاری از بزرگان فوتبال دنیا بر این ادعا صحه می‌گذارد ولی بی‌تردید می‌توان سیاهه‌ی پرشماری از دیگر بزرگان فوتبال را هم برشمرد که نامشان در این لیست نبوده و شاید نظری متفاوت در خصوص انتخاب «مسی» به عنوان بزرگ‌ترین بازیکن تاریخ فوتبال داشته باشند و مثلاً به «پله»، «مارادونا»، «کریستیانو رونالدو» و «زیدان» رأی دهند، البته قابل پذیرش است که رکوردهای او و تعداد مقام‌ها و افتخاراتی که کسب کرده او را شایسته احراز چنین عنوانی کرده باشد اما سویه دیگر موضوع این است که ظرف زمانی و مکانی و تعداد جام‌ها و مسابقات ملّی بازیکنان بزرگ دهه‌های مختلف تاریخ فوتبال با هم برابر نیست که بتوانیم صرفاً بر اساس چنین معیارهایی آنها را در جایگاهی برتر نسبت به رقبایشان قرار دهیم و شاید بهتر باشد در این قبیل قضاوت‌ها و انتخاب عنوان‌ها دقت نظر بیشتر و احساسات‌گرایی کمتری به خرج داد.
