مجله نماوا، ترجمه: علی افتخاری
وقتی شان اونز پذیرفت در اپیزود آزمایشی سریال «اِندِور» (Endeavour)، پیش‌درآمد سریال «بازرس مورس» تولید شبکه آی‌تی‌وی بازی کند، تصورش این بود که یک بار این کار را خواهد کرد؛ این ۹ سال پیش بود. اوایل سال ۲۰۲۱، او کار روی سری هشتم «اندور» را به پایان رساند، سریالی که یکی از منتقدان آن را «دلگرم‌کننده مثل پنیر روی نان تست» توصیف می‌کند.
«اندور» – نام سریال به اسم کوچک قهرمان داستان اشاره دارد که به‌ندرت ذکر می‌شود – مسیر کاری موفق مورس جوان را دنبال می‌کند، یک پلیس بریتانیایی عاشق اپرا با شخصیتی عبوس و گرفته که به‌واسطه نسخه مسن‌تر خود با بازی جان ثا فقید در سریال تلویزیونی «بازرس مورس» که از ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۰ پخش شد، از قبل معروف بود. «اندور» یک معمای جنایی شیک و جذاب و غرق در نوستالژی است. حتی حالا، اونز – که همچنین دستیار تهیه‌کننده سریال است و گاهی اوقات اپیزودها را کارگردانی می‌کند – نمی‌تواند باور کند آن‌ها همچنان «اندور» را می‌سازند.
او می‌گوید: «کاملاً غیرمنتظره است، اما زندگی همین‌طور است و من خوشحالم که این‌قدر طول کشیده است». «اندور» سالیانه سفارش داده می‌شود، به این معنی که در پایان یک فصل، بازیگران و عوامل هیچ ایده‌ای ندارند که فصل دیگری را می‌سازند یا خیر. «این که ما مدام دعوت می‌شویم تا فصل‌های بیشتری بسازیم، آن را نشانه خوبی می‌دانم. تا وقتی هنوز داستانی برای گفتن هست و ما می‌توانیم به خودمان فشار بیاوریم و کارهایی را که قبلاً انجام داده‌ایم بهتر کنیم، خوشحال می‌شوم سریال را ادامه دهیم.»
سریال اندور تنها سریال مهمی نبود که اونز در سال ۲۰۲۱ کار کرد. او در سریال ویجیل، تریلر جنایی هوشمندانه و پرتنش بی‌بی‌سی وان نیز ظاهر شد که اوت تا سپتامبر ۲۰۲۱ در شش اپیزود به نمایش درآمد. سوران جونز، مارتین کامپستون از «مرز وظیفه» و رز لزلی از «بازی تاج و تخت» هم‌بازی‌های اونز در این سریال هستند.
سریال ویجیل داستان ایمی سیلوا، کارآگاه پلیس (با بازی جونز) را دنبال می‌کند که با هلیکوپتر به یک زیردریایی در سواحل اسکاتلند اعزام می‌شود تا درمورد یک مرگ مشکوک در زیردریایی تحقیق کند. اونز نقش ناواستوار الیوت گلاور را بازی می‌کند که سکان‌دار زیردریایی است و وظیفه او ایجاد تسهیل در تحقیقات سیلوا و در عین حال حفظ اسرار کاپیتان و افسران ارشد است.
اونز همیشه کار جیمز استرانگ کارگردان سریال را تحسین کرده است که کارگردانی سریالهای «برادچرچ» و «ونیتی فر» شبکه آی‌تی‌وی را نیز در کارنامه دارد. او می‌گوید: «متن سریال واقعاً عالی بود و من مجذوب ایده معمای یک اتاق قفل‌شده بودم که در آن هیچ‌کس نمی‌تواند به این فضا وارد یا از آن خارج شود.»
طنز کار روی سریالی که داستانش در یک زیردریایی اتفاق می‌افتد، جایی که آدم‌ها در فضای بسته و غیرقابل تحمل زندگی و کار می‌کنند، برای بازیگران و تیم سازنده سریال ویجیل قابل درک بود. آن‌ها کار را در اواخر ۲۰۱۹ آغاز کردند، اما تولید سریال با اولین قرنطینه متوقف شد و بعد از آن مجبور شدند درمورد نحوه فیلمبرداری صحنه‌های خاص تجدید نظر کنند.
اونز برای تحقیق درباره نقش خود از یک پایگاه نیروی دریایی در لیورپول بازدید کرد. «من با تعدادی از دریانوردان معاشرت کردم و درمورد ویژگی‌های کسی که این نقش را دارد حرف زدیم. باید مهربان و خوش‌رو باشید و بتوانید با مردم کنار بیایید. هر بار ۹۰ روز دور از خانه هستید، بنابراین باید با آن مشکلی نداشته باشید.»
او درباره شخصیت الیوت گلاور توضیح می‌دهد: «شخصیت من همسر و فرزند دارد، اما انتخاب کرده که مدت زیادی از سال از آن‌ها دور باشد، بدون این که بتوانند با او تماس بگیرند. قصد قضاوت ندارم، اما این انتخاب جالبی است که فکر نمی‌کنم خودم بتوانم انجام دهم.»
اونز، ۴۱ ساله، مصاحبه‌شونده‌ای مهربان اما محتاط است. درباره سال‌های اول زندگی او اطلاعات چندانی در دسترس نیست، جز این که در حومه لیورپول بزرگ شد و پس از گذراندن دو سال دوره پیش‌دانشگاهی، در رشته نمایش مشغول تحصیل شد. پرسش‌های من درمورد زندگی او به‌عنوان یک بازیگر همواره با مکث‌های طولانی همراه است که به او اجازه می‌دهد کلمات صحیح را پیدا کند و در عین حال چیز زیادی نگوید.
او کار خود را در اوایل دهه ۲۰۰۰ با کمدی «معلمان» تولید شبکه ۴ بریتانیا، در کنار اندرو لینکلن شروع کرد و بعد در سریالهای تلویزیونی «خاکستر به خاکستر»، «وایت‌چپل» و «Silk» و روی پرده بزرگ، در فیلم‌های «پسران کانتی کلر»، «جولیا بودن» و «تل استار: داستان جو میک» ظاهر شد.
او هرگز برای مسیر کاری خود یک برنامه نداشته است و هنوز هم ندارد. وقتی سؤال می‌کنم، «خودت را کجا می‌بینی…» قبل از این که بتوانم جمله را تمام کنم، می‌گوید: «نمی‌بینم». او به نقدها نگاه نمی‌کند و مصاحبه‌ها را هم نمی‌خواند. او اضافه می‌کند: «قصد توهین ندارم، اما نمی‌خواهم خودآگاه باشم. می‌خواهم آزاد باشم و نظر دیگران من را تحت فشار قرار ندهد.»
در مواقعی که از موضوع کار او دور می‌شویم، چیزی که متوجه می‌شوم این است که او طرفدار موسیقی است – جان گرنت و تدی تامپسون را دوست دارد – و خیلی مطالعه می‌کند. وقتی به این موضوع اشاره می‌کنم که به تازگی «Sea State»، کتاب تبیثا لزلی درباره کارگران دکل‌های نفتی را خواندم که زندگی‌شان با کسانی که در زیردریایی‌ها کار می‌کنند تفاوت چندانی ندارد، او با جدیت نام کتاب را یادداشت می‌کند. اونز دستی هم به قلم دارد و همچنین عکاسی می‌کند، هرچند واضح است این پروژه‌ها برای خودش است و نه مصرف عمومی.
او جذابیت ماندگار «اندور» را به کیفیت داستان‌ها و ظرفیت بیننده برای درگیر شدن با شخصیت مورس می‌داند. «روایت یک داستان به شکل طولانی نکته‌ای دارد که راضی‌کننده است. شما می‌توانید خیلی بیشتر از یک فیلم ۹۰ دقیقه‌ای که می‌آید و می‌رود، با آن کار کنید. ایده دیدن شش سال از زندگی یک نفر برای من جذاب است. می‌خواهم به شکل‌گیری آن شخصیت کمک کنم. این امتیازی است که برای مدت طولانی به من داده شده است.»
اونز می‌گوید عمداً مورس با بازی جان ثا را تماشا نکرد، چون می‌خواست با نگاه تازه به سراغ شخصیت برود. بااین‌حال، کتاب‌هایی را که سریال بر مبنای آن‌ها ساخته شده است، خواند. او و نویسنده، کالین دکستر که در ۲۰۱۷ درگذشت، دوستان صمیمی بودند. دکستر که قبلاً یک معلم بود، در دهه ۱۹۷۰ هنگام تعطیلات در ولز، ایده نوشتن یک سریال جنایی را داشت. اونز می‌گوید: «و بعد یک خودکار و یک صفحه آ چهار برداشت و قصه را نوشت. این همیشه ذهن من را درگیر می‌کند.»
دکستر از نزدیک در جریان انتخاب بازیگر نقش اندور بود – «معلوم بود اگر آن‌ها فرد مناسب برای نقش مورس را پیدا نمی‌کردند، این اتفاق نمی‌افتاد» – و متن‌های اولیه نوشته راسل لوئیس را که خالق «لوئیس»، سریال اسپین آف «بازرس مورس» هم بود، بازبینی کرد. اونز اضافه می‌کند: «چیزهایی که او درمورد متن می‌گفت همان چیزهایی بود که من را هم آزار می‌داد. واقعاً با او احساس نزدیکی می‌کردم.»
قصه‌گویی، در مقابل شهرت یا تحسین، چیزی است که اونز را به حرکت درمی‌آورد. او می‌گوید: «هر کس داستان کوچک عالی خود را دارد، درست است؟ این چیزی است که من را درگیر می‌کند، این ایده که داستان‌های زیادی هست و راه‌های زیادی برای گفتن آن‌ها وجود دارد.» همین موضوع باعث شده است او در کنار بازیگری، کارگردانی را نیز دنبال کند. پیش از آن که او کارگردانی تعدادی از اپیزودهای «اندور» را آغاز کند، در درام بیمارستان «بخش سوانح» بی‌بی‌سی کار کرد.
اونز می‌گوید: «این‌قدر برای آن‌ها نطق کردم که حاضر شدند به من کاری بدهند. یک اپیزود را کارگردانی کردم و بعد در فاصله ساخت فصل بعدی سریال اندور، به‌جای بازیگری دنبال کارهای دیگر رفتم. واقعاً می‌خواستم این حرفه را کامل یاد بگیرم. نمی‌خواهم فقط به بازیگر بودن محدود شوم؛ منظورم این است بتوانم داستان‌هایی را تعریف کنم که به محدودیت‌های بازیگری‌ام بستگی ندارد. به‌عنوان یک بازیگر ممکن است احساس کنید چیزی مانع شماست. همیشه منتظر اجازه کسی هستید که کار خود را انجام دهید.»
آیا او فکر می‌کند به‌طور دائم به سمت کارگردانی برود؟ اونز پس از یک مکث طولانی پاسخ می‌دهد: «چند چیز دارم که روی آن‌ها کار می‌کنم، اما نمی‌توانم صحبتی کنم، چون نمی‌خواهم خراب شود، اما اگر فکر کنم که می‌توانم کار خوبی انجام دهم، خوشحال می‌شوم به کار گرفته شوم و بازیگری کنم. درنهایت، می‌خواهید این حس را داشته باشید کاری که انجام می‌دهید برای خودتان باشد؛ بنابراین اگر به من فرصت داده شود، این کاری است که می‌کنم.»
منبع: فایننشال تایمز (فیونا استرجس)
تماشای سریال اندور در نماوا
