بیلی کریستال با نام کامل ویلیام ادوارد کریستال، متولد ۱۴ مارس سال ۱۹۴۸ در نیویورک، بازیگر، کمدین، نویسنده و کارگردان آمریکایی است که برای بازی در نقش‌های طنز معروف است.
پدر کریستال موزیسین جاز و تهیه‌کننده استودیوی موسیقی بود. او بیشتر کودکی خود را در شهر لانگ بیچ در آمریکا گذراند. او در دوران دبیرستان در تیم بیسبال بازی می‌کرد و پس از اتمام دبیرستان، با بورسیه بازیکن بیسبال وارد دانشگاه مارشال در وست ویرجینیا شد. پس از یک سال به کالجی در لانگ آیلند رفت تا در آن‌جا در رشته تئاتر تحصیل کند. قدم بعدی او رفتن به دانشگاه نیویورک و درس خواندن زیر نظر مارتین اسکورسیزی بود. او در سال ۱۹۷۰ از این دانشگاه در رشته کارگردانی فیلم و تلویزیون، فارغ‌التحصیل شد.
همچنین بخوانید:
نگاهی به کارنامه هنری خاویر باردم بازیگر محبوب اسپانیایی
در سال ۱۹۶۹، کریستال به همراه دو همکلاسی قدیمی خود گروه هنرمندان کمدین تشکیل داد. این گروه به مدت چهار سال در مراسم‌های کوچکی اجرا می‌کردند. پس از آن کریستال حرفه استند‌آپ کمدین خود را در کلاب‌های نیویورک به تنهایی ادامه داد. در ۱۹۷۵ تهیه‌کننده برنامه «پخش زنده شنبه شب» (که در آن سال با نام «شنبه شب» پخش می‌شد) از او برای شرکت در برنامه‌اش دعوت کرد. او در چندین قسمت از این برنامه تلویزیونی حضور داشت.
س از آن کریستال به لس‌آنجلس رفت. او در اواخر دهه ۷۰ در چندین فیلم تلویزیونی بازی کرد، اما شخصیتی که باعث مطرح شدن نام او شد، جودی دالاس در مجموعه تلویزیونی «صابون» (۱۹۸۱-۱۹۷۷) ، اولین شخصیت همجنس‌گرای تلویزیون، بود. در همین دوران او برای اولین‌بار بر روی پرده سینما رفت، «تست خرگوش» (۱۹۷۸) ساخته جوآن ریورز، که از نظر فروش و منتقدین فیلم ناامیدکننده‌ای بود. پس از اتمام «صابون»، کریستال مجموعه تلویزیونی خود به نام «ساعت کمدی بیلی کریستال» (۱۹۸۲) را آغاز کرد که تنها پنج قسمت آن پخش شد. در سال ۱۹۸۴ او به عنوان مجری به برنامه «پخش زنده شنبه شب» برگشت و به یکی از بازیگران ثابت آن فصل تبدیل شد. در ۱۹۸۶ او بار دیگر به دنیای فیلم برگشت و در فیلم کمدی «رانندگی ترسناک» بازی کرد. در همان سال کریستال به همراه رابین ویلیامز و ووپی گلدبرگ، مجری برنامه تلویزیونی خیریه کامیک ریلیف کمدی بودند. این سه کمدین به مدت بیست سال، مجریگری ده برنامه خیریه کامیک ریلیف در تلویزیون را به عهده داشتند.
حضور کریستال در سینما از اواخر دهه ۸۰ بود، با نقش‌های کوتاه اما خاطره‌انگیزی چون شخصیت مورتی در «این اسپینال تپ است» (۱۹۸۴) و شعبده‌بازی به نام مجیک مکس در «عروس شاهزاده» (۱۹۸۷). در همین دهه او در فیلم‌های کمدی چون «مامان را از قطار بیرون بنداز» (۱۹۸۷) و «وقتی هری سالی را ملاقات کرد» (۱۹۸۹) نقش‌آفرینی کرد. کریستال در سال ۱۹۸۸ برای اولین‌بار فیلم‌نامه‌نویسی را در «خاطراتی از من» تجربه کرد که خود نیز در آن بازی می‌کرد.
در همین سال‌ها او به بهترین گزینه برای اجرای مراسم اهدای جوایز زیادی تبدیل شد. او در سال ۱۹۸۷ برای اولین‌بار مجری مراسم جوایز گرمی شد. کریستال در دو سال بعد از آن نیز مجری گرمی بود و پس از آن به مدت نه سال مجری مراسم اسکار بود (در سال‌های ۱۹۹۰- ۱۹۹۳- ۱۹۹۷-۱۹۹۸-۲۰۰۰-۲۰۰۴- ۲۰۱۲) و به همین دلیل برنده پنج جایزه امی شد (۴ جایزه برای مجریگری و یک جایزه برای فیلم‌نامه‌نویسی).
در دهه ۹۰ کریستال در فیلم‌های کمدی فراموش‌نشدنی بازی کرد، «حقه‌بازان شهر» (۱۹۹۱)، «حقه‌بازان شهر ۲» (۱۹۹۴) و «هری ساختارشکن» (۱۹۹۷) ساخته وودی آلن.
در سال ۱۹۹۲ کریستال اولین فیلم خود را کارگردانی کرد، «آقای شنبه شب»، فیلمی درام کمدی در مورد کمدینی که سال‌های شهرتش به پایان رسیده است. او علاوه بر کارگردانی، فیلم‌نامه فیلم و تهیه‌کنندگی آن را بر عهده داشت و خود نیز در آن بازی کرد. پس از چند تجربه نه چندان موفق از جمله دومین کارگردانی خود در «پاریس را فراموش کن» (۱۹۹۵)، کریستال برای بازی در فیلم «این را تحلیل کن» (۱۹۹۹) بر سر زبان‌ها افتاد. او در این فیلم در نقش تراپیستی بازی می‌کرد که نقش بیمار مافیایی او را رابرت دنیرو بازی می‌کرد. هر دوی این بازیگرها در همین نقش‌ها در فیلم بعدی این مجموعه، «آن را تحلیل کن» (۲۰۰۲) نیز بازی کردند.
در سال ۲۰۰۱ کریستال شخصیت سبز یک چشمی به نام مایک وزاوسکی را در انیمیشن موفق کمپانی پیکسار، «کارخانه هیولاها»، صداگذاری کرد.
در همین سال او در ساخته خود به نام 61* به علاقه پیشین خود یعنی بیسبال پرداخت. در سال ۲۰۰۴ کریستال برای اولین‌بار به تئاتر برادوی رفت، او برای این نمایش تک نفره به نام «۷۰۰ یکشنبه»، که براساس رابطه او با پدرش نوشته شد بود، برنده جایزه تونی شد. در سال ۲۰۱۳ این نمایش بار دیگر برای مدت محدودی روی صحنه رفت و نسخه ضبط شده آن نیز در سال بعد از آن از شبکه اچ‌بی‌او پخش شد.
در سال‌های پس از آن کریستال به بازی در فیلم‌های سینمایی ادامه داد، فیلم‌هایی از جمله کمدی خانوادگی «راهنمایی والدین» (۲۰۱۲)، «دانشگاه هیولاها» (۲۰۱۳) و فیلم درام «آشفته» (۲۰۱۸). علاوه بر این‌ها، کریستال در سال ۲۰۱۵ بازی و تهیه‌کنندگی برنامه کمدی تلویزیونی با نام «کمدین‌ها» را آغاز کرد که تولید آن پس از یک فصل متوقف شد. او در سال ۲۰۱۳ کتاب زندگی‌نامه خود با نام «هنوز سرکارشان می‌گذارم: کجا بودم، به کجا می‌روم و کلید‌هایم کدام گوری هستند؟» را منتشر کرد.
این مطلب از نوشته الیسون الدریگ در سایت Britannica گرفته شده است.
